Vanaf het jaar 1447 heet een inwoner van Alblasserdam officieel Alblasserdammer

23 maart 2015 door Hennie van der Zouw
Vanaf het jaar 1447 heet een inwoner van Alblasserdam officieel Alblasserdammer

Bestonden er al Alblasser-dammers in de steentijd? Maakten Alblasser-dammers deel uit van het Romeinse Rijk? Werd Alblasserdam ook geplunderd door de Noormannen? Zijn er Alblasserdammers op Kruistocht geweest? Zijn er Alblasserdammers via de zijderoute naar China gereisd? Dat zijn vragen waar we hopelijk aan het einde van deze column een antwoord op kunnen geven.

Eerst even wat gegevens over Alblasserdam. Alblasserdam is een plaats en gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland.

Binnen de gemeentegrenzen liggen geen andere kernen, behoudens de buurtschap Kortland.

Alblasserdam ligt aan één van de drukst bevaren rivieren van West-Europa "De Noord", waar we het in een vorige column al uitgebreid over gehad hebben. De geschiedenis van Alblasserdam gaat ruim 700 jaar terug. De naam wordt voor het eerst genoemd in een kroniek van Melis Stoke uit 1299, maar het dorp is gesticht in 1447. Voor die tijd vormde het één geheel met Oud-Alblas.
Als illustratie van het jaar 1447 trouwens hierboven een reproduktie van een schilderij van Andrea del Castagno, genaamd: Cenacolo di sant apollonia, uit 1447.

Er is in de loop van de geschiedenis trouwens een klein kansje geweest, dat Alblasserdam nooit zo genoemd zou zijn, maar daar hebben we het straks nog wel even over…… Bekijk eens even deze mooie opname van een gedeelte van ons mooie dorp Alblasserdam. Alblasserdam in 2015.
Het jaar 1447 is dus heel belangrijk voor Alblasserdam, en de Alblasserdammers. Het is dus eigenlijk het Alblasserdamse jaar nul. Dan zouden we dit jaar 2015 eigenlijk het jaar 568 na de Stichting van Alblasserdam moeten noemen, oftewel het jaar 568 na S.v.A., als ik het tenminste goed heb uitgerekend.

Even een kijkje rondom Alblasserdam nemen. Kortland is een buurtschap in de gemeente Alblasserdam, in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het ligt ongeveer een kilometer ten oosten van Alblasserdam, dichtbij het Molenwaardse Kooiwijk.

Kooiwijk is een buurtschap in de gemeente Molenwaard, ook in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het ligt in het westen van de gemeente, ongeveer 1 kilometer ten noorden van Oud-Alblas.

En Oud-Alblas kennen we natuurlijk allemaal, als aparte gemeente en of als deel van Alblasserdam, maar dat is een ander verhaal, we gaan ons nu bezig houden met het jaar 1447.

Maar toch nog even terug op aarde met alle vier de voeten: Alblasserdam was van oorsprong een buurtschap van Oud-Alblas.

Jazeker, dat wist u niet he. Maar niet getreurd: Nu terug naar 1447.

Het jaar 1447 is het 47e jaar in de 15e eeuw volgens de Christelijke jaartelling. Wat gebeurde er zoal in het jaar 1447? (En dan wel in de grote boze wereld buiten Alblasserdam)

11 februari 1447 - Een dag na de opening van het parlement in Engeland, wordt de hertog van Gloucester plotseling aangehouden en beschuldigd van hoogverraad.
28 februari 1447 – De hertog Gloucester wordt dood aangetroffen in bed. Er zijn geen sporen van geweld, maar velen vermoeden moord.
Humfred Plantagenet, hertog van Gloucester, geboren op 3 oktober 1390, 57 jaar voor S.v.A. en gestorven in Bury St. Edmunds op 23 februari 1447, het Alblasserdamse jaar 0 dus, was een zoon van Hendrik IV van Engeland en van Maria de Bohun. In 1414, 33 voor S.v.A. werd hij hertog van Gloucester en na het overlijden van zijn broer Hendrik V van Engeland in 1422, 25 voor S.v.A. werd hij regent van Engeland voor zijn neefje Hendrik VI.

Gedurende de regering van Hendrik IV van Engeland kreeg Humfred een zeer hoge schoolopleiding, in tegenstelling tot zijn broers, die druk doende waren met de verdediging van de Welshe en de Schotse grenzen. Na de dood van zijn vader werd de titel hertog van Gloucester voor hem gecreëerd in 1414, dus 33 voor S.v.A. werd hij ook 'kamerling van Engeland' met daarbij een zitting in het parlement.

In 1421, in 26 voor S.v.A. ontmoette Humfred de gevluchte Jacoba van Beieren, Die af en toe op een zekere hof Souburg (afbeelding hiernaast) logeerde, maar dat is een ander verhaal, ze huwden in 1423, het jaar 24 voor de S.v.A, met elkaar en gingen het jaar erna naar Henegouwen om Jacoba's landgoederen veilig te stellen. Echter was het vorige huwelijk van Jacoba nog niet ontbonden, dat met Jan IV van Brabant, die vervolgens met de Inname van Henegouwen (1424-25 / 23-24 voor S.v.A) begon en daarbij steun kreeg van Filips de Goede, het escaleerde in een persoonlijke ruzie met Filips de Goede die een duel wilde uitvechten met Humfred. Humfred nam daarna de wijk terug naar Engeland, met achterlating zijn vrouw Jacoba. Hij steunde zijn vrouw nog wel met Engelse troepen in de Slag bij Brouwershaven in 1426, (21 voor S.v.A.) maar het huwelijk werd al snel daarna ontbonden.

In 1436 (11 voor S.v.A) toen hertog Filips de Goede het beleg van Calais begon, werd Humfred aangewezen als commandant voor de Engelsen. De Vlaamse aanvallen op de stad waren hevig, maar de Engelsen wisten stand te houden. Hij marcheerde vervolgens met zijn leger richting Ballieul en bracht zo de Engelsen in veiligheid. Hij bedreigde St Omer voordat hij naar huis terug voer.

Zijn populariteit bij de bevolking en zijn kundigheid om de vrede te bewaren leidde tot de functie van hoge gezagsdrager van Zuid-Wales. Echter werd dit overschaduwd door zijn minder-populaire huwelijk met Eleonora Cobham, dat voer was voor zijn vijanden. Eleonor werd gearresteerd nadat ze in 1441 (6 voor S.v.A.) werd beschuldigd van hekserij en opruiing. Humpfred trok zich daarna terug uit het publieke leven, hij werd zelf nog gearresteerd op basis van verraad op 20 februari 1447. Dan zijn we dus weer in het Alblasserdamse jaar 0 aangekomen. Hij overleed drie dagen later in Bury St. Edmunds in Suffolk en werd begraven in de Kathedraal en Abdijkerk van Sint-Albanus. Al werd er toen der tijd aangenomen dat hij vergiftigd was, is het meer waarschijnlijk dat hij aan een hartaanval overleed.

Tijd om weer even een mooie foto van een deel van Alblasserdam te gaan bekijken……… Alblasserdam zoals het er nu in het heden uitziet.
Andere gebeurtenissen uit het jaar 1447 (Het Alblasserdamse jaar 0):

4 mei 1447 - Het Sint-Antoniusklooster van de Broeders des Gemenen Levens in Albergen treedt toe tot de Congregatie van Windesheim.

Het Sint-Antoniusklooster was een klooster in het Twentse Albergen in de Nederlandse gemeente Tubbergen.

Het werd al in 1407 (40 jaar voor S.v.A.) gesticht als een van de eerste huizen van de Broeders des Gemenen Levens, welke ontstond vanuit een beweging van innerlijke vernieuwing, de zogenaamde Moderne Devotie, begonnen door de Deventer godgeleerde Geert Grote.

Het broederhuis in Albergen trad op 4 mei 1447 (hier hebben we het dus weer, het Alblasserdamse jaar 0) toe tot de Congregatie van Windesheim. Het klooster werd gewijd aan de Heilige Antonius.

In 1449 (2 jaar na de stichting van Alblasserdam) werd de kapel van het klooster vergroot en kwamen er twee altaren. In 1458 (het jaar 11 na S.v.A) werd er een steenbakkerij gebouwd. Tussen het jaar 14 na S.v.A. (1461) en 23 na S.v.A (1470) werd een stenen kloosterkerk met een hoofdaltaar en tien zijaltaren gebouwd, die op 23 juni 24 na S.v.A (1471) werd ingewijd. In dat zelfde jaar werd het klooster ommuurd.

Ten tijde van het hoogtepunt van de kloosterorde Broeders van het Gemene Leven werd een nieuwe rosmolen gebouwd, evenals een nieuwe wind- en watermolen en tevens werd een hypocaust geplaatst onder het calefactorium. Daarnaast kwam er een hoofdpoort van de noord- naar de westzijde van het klooster. Hoogstwaarschijnlijk hebben tijdens deze bouwwerkzaamheden een of meerdere Alblasserdammers hier aan meegewerkt, wie, en hoeveel is verloren gegaan in het stof der eeuwen.

Windesheim is de naam van een congregatie van augustijner koorheren (reguliere kanunniken en kanunnikessen) waarvan het moederklooster stond in het gelijknamige dorp in Overijssel.

In 61 voor S.v.A. (1386) schonk Berthold ten Hove de hof te Windesheim aan Florens Radewijns, een broeder van de religieuze groepering Broeders van het Gemene Leven in Deventer. Het klooster werd op 17 oktober van het volgende jaar ingewijd. De orde was toonaangevend in de Moderne Devotie, naar de ideeën van Geert Grote.

Of Geert Grote ook Alblasserdammers als volgelingen had is wederom door dat zelfde stof der eeuwen bedekt. Misschien worden er ooit nog eens registers gevonden waarin we kunnen gaan zoeken naar Alblasserdamse volgelingen van Geert Grote……..

Zo, na al dit kloostergedoe kijken we nog even de rest van de wereld rond om te zien wat voor belangrijks er nog meer in het jaar 0 van de Stichting van Alblasserdam (1447) gebeurde.

Maar eerst weer even een foto van het hedendaagse Alblasserdam in deze column geplaatst.
Welnu, na de dood van zijn vader Shahrukh, in dat Alblasserdamse jaar 0 (1447) volgt Ulug Bey hem op als heerser van het Timoeridenrijk in her verre verre Midden-Azie. Tot dusver heeft hij, Uleg Bey dus, meer belangstelling voor sterrenkunde dan voor politiek getoond. Na de dood van zijn vader Shahrukh, volgt Ulug Bey hem op als heerser van het Timoeridenrijk.

De Timoeriden, waren een Turks-Mongools, Centraal-Aziatische soennitische dynastie, die heerste over een gebied dat geheel huidig Iran, modern Afghanistan, en modern Oezbekistan omvatte, maar ook grote delen van hedendaags Pakistan, Noord-India, Mesopotamië, Anatolië en de Kaukasus. De dynastie werd in de 14e eeuw na Christus gesticht door de militante veroveraar Timoer Lenk (Tamerlane).
In de 16e eeuw viel de Timoeridische prins Babur, de heerser van Kabul, Noord-India binnen en stichtte het Mogolrijk, dat heerste over het grootste gedeelte van Noord-India tot zijn verval na de regering van Aurangzeb in de vroege 18e eeuw. Het rijk werd formeel ontbonden door Brits-Indië na de Muiterij van Sepoy. Latere prinsen van de dynastie gebruikten voornamelijk de titel Mirza om hun afstamming van de Amir te tonen.

Timoer Lenk, de leider van de Turks-Mongoolse Barlas, veroverde grote delen van Transoxianië in huidig Centraal-Azië en Iran, vanaf het jaar 84 voor de Stichting van Alblasserdam (1363) met verschillende bondgenoten (Samarkand drie jaar later en Balkh zes jaar later) en werd zeven jaar later als heerser over hen erkend. Officieel handelend in naam van de Mongool Chagatai Khan, onderwierp hij Mongolistan en Khwarazm in de jaren die volgden en begon in 1380, dus slechts 67 jaar voor de Stichting van Alblasserdam aan een campagne westwaarts, dus richting Alblasserdam.

In 49 voor S.v.A. (1398) onderwierp hij het huidige Pakistan en Noord-India en bezette Delhi; twee jaar later veroverde hij Aleppo, Damascus en Oost-Anatolië; drie jaar later verwoestte hij Bagdad en 4 jaar later overwon hij de Ottomanen bij Ankara. Bovendien vormde hij Samarkand om tot het 'Centrum van de Wereld'. Zijn zoon, Shah Rukh, verplaatste de hoofdstad naar Herat, wat onder de Timoeriden een van de belangrijkste steden van de wereld zou worden. Gelukkig kwamen de Timoeriden nooit zover westelijk dat ze het pas gestichte Alblasserdam bedreigden…….

Na het einde van het Timoeridenrijk in het begin van de 16e eeuw, door de inval en verovering ervan door de Oezbeken, werd later het Mogolrijk in Indië gevestigd door bovengenoemde Babur, die een nakomeling van Timoer Lenk was door zijn vader en een nakomeling van Genghiz Khan door zijn moeder. De dynastie die hij vestigde, is wordt gewoonlijk als de Mogoldynastie aangegeven. Gedurende de 17e eeuw, heerste het Mogolrijk over het grootste deel van Indië, maar zou later in verval geraken gedurende de 18e eeuw. De Timoeridendynastie eindigde halverwege de negentiende eeuw, nadat het Mogolrijk door het Britse Rijk werd opgelost en Bahadur Sjah II werd verbannen naar Birma.

En dat allemaal pas 410 jaar na de stichting van Alblasserdam……..
Oh ja, een kleine tweehonderd jaar voor de stichting van Alblasserdam vond er bij de huidige Poolse plaats Legnica, een kleine 915 kilometer van Alblasserdam vandaan, een zeer bepalende veldslag plaats, de Slag bij Liegnitz. En als we het toch over de afstammelingen van Djengiz Kahn hebben mogen we deze gebeurtenis zeker niet vergeten.

Tijdens die Slag, zie afbeelding hiernaast,  werden de naar Alblassserdam / West-Europa oprukkende Mongoolse legers door een Duits / Pools ridderleger opgewacht. Het Mongoolse leger won, en het zag er duister uit voor Alblasserdam, want de weg voor de Mongolen verder naar het westen lag nu helemaal open, nog maar een goede negenhonderd kilometer naar het latere Alblasserdam, een onverdedigde route……..

Maar de Mongoolse legers keerden om, terug naar Mongolië en kwamen nooit meer terug. Gelukkig, want hoe zou Alblasserdam in het Mongools genoemd zijn………., vast iets onuitspreekbaars.

Dus 200 jaar later in 1447, het jaar 0 van de S.v.A. kon Alblasserdam, ons prachtige dorp, gewoon gesticht worden. En konden de bewoners van deze plaats zich eindelijk Alblasserdammer noemen.

Oh, ja, en op al die vragen in de eerste alinea van deze column moeten we dus allemaal nee zeggen. Er waren geen Alblasserdammers in de Steentijd, niet in het Romeinse Rijk, niet in de tijd van de Noormannen, niet op Kruistocht, en ook niet over de zijderoute op weg naar China………, of ja, toch wel, maar alleen na 1447, maar wie dat waren, die Alblasserdammers, dat is weer bedekt door het stof der eeuwen.

Bronnen:
Wikipedia en het verdere internet.
Foto's bewerkt met Fotosketcher.
Hartelijk dank aan de originele makers van de foto's en, de andere afbeeldingen.
Column nummer 22 van uw columnist.
Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:

Over de columnist

Hennie van der Zouw

Hennie van der Zouw, oud leerkracht uit het basisonderwijs en inmiddels 'pensionado,' is geboren in Bolnes in de gemeente Ridderkerk en sinds 1995 inwoner van Alblasserdam. Hennie is getrouwd en vader van een zoon. Hij is geinteresseerd in computers, I.C.T., stripverhalen, sport en geschiedenis.

Hennie heeft in de laatste dertig jaar een aantal artikelen gepubliceerd in het Stripschrift, een blad met achtergrondverhalen over strips en het beeldverhaal in het algemeen.

Hennie is ook de webmaster van de websites van H.V. Anderz.


Hennie heeft, onder pseudoniem een aantal sportboeken en de eerste twee delen van een roman-cyclus geschreven en in eigen beheer gepubliceerd bij Brave New Books. De boeken over wielrennen, voetbal en schaatsen weerspiegelen Hennie 's interesse in sport. 

Er zijn onder zijn eigen naam ook drie bundels van zijn op alblasserdam.net gepubliceerde columns verschenen en ook heeft hij een tweedelige biografie over zijn vader geschreven. Heel trots is Hennie ook op het boek over Hein, de broer van zijn vader, waar hij naar vernoemd is. Inmiddels is Hennie ook begonnen aan een boek over zijn moeder.

In 2021 is de derde bundel van de columns verschenen. Columns, altijd verankert in de geschiedenis, die proberen om Alblasserdam in het grotere verband van de wereldgeschiedenis en de tijd te laten zien......


En begin van het jaar 2023 verscheen het vierde deel van de verzamelde columns van Hennie van der Zouw op Alblasserdam.net


Jan Willem Boersma uit Mijdrecht sinds vorig jaar in een illuster rijtje Alblasserdamse Burgemeesters
03 feb
Jan Willem Boersma uit Mijdrecht sinds vorig jaar in een illuster rijtje Alblasserdamse Burgemeesters
Alblasserdammer Joop Aret, van waterklerk tot hobby-fotograaf
06 dec
Alblasserdammer Joop Aret, van waterklerk tot hobby-fotograaf
Een Interview met H.V. Anderz? Maar dat is toch zeker wel een Alblasserdammer? Of niet?
07 okt
Een Interview met H.V. Anderz? Maar dat is toch zeker wel een Alblasserdammer? Of niet?
Alblasserdam zit ook onder het P.F.A.S.. 'Dark Waters' ook in Alblasserdam
25 aug
Alblasserdam zit ook onder het P.F.A.S.. 'Dark Waters' ook in Alblasserdam
Na 80 columns wordt het tijd om toch maar eens een Alblasserdammer voor te stellen
01 jun
Na 80 columns wordt het tijd om toch maar eens een Alblasserdammer voor te stellen
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.