Waar is het woonerf met de naam 'de Brunel' in Alblasserdam naar vernoemd?

02 oktober 2018 door Hennie van der Zouw
Waar is het woonerf met de naam 'de Brunel' in Alblasserdam naar vernoemd?

Domme vraag zult u zeggen, de Brunel ligt in de Plantenwijk, dus dat is een plant. Dus de Brunel in Alblasserdam is genoemd naar een plant. Column afgelopen!

Dan moet ik toch een andere ingang verzinnen, want dit kan natuurlijk zo niet, een column van een regeltje.

Wel, laten we maar eens opnieuw beginnen en doen alsof we niet weten dat de Brunel een plantje is.

Als u een beetje bekend bent in Alblasserdam, dan kent u ook het kleine woonerf, of straatje de Brunel, een zijstraatje van de Plantageweg.

Misschien heeft u zich nooit afgevraagd wat dat nu is, de Brunel, of een Brunel, of misschien wel het Brunel. Waar heeft de gemeente die naam vandaan? Ik vroeg me dat vanmiddag ineens wel af……

De naam Brunel moet eind jaren zeventig aan dit straatje gegeven zijn, want toen ongeveer werd deze wijk gebouwd. Logisch is dan om even naar de namen van de straatjes in de omgeving te kijken, om zo misschien te kunnen raden waar de naam Brunel vandaan komt, maar de auteur van dit stuk heeft nooit beweerd dat hij logisch is. Zie hiervoor ook de andere verhalen……

Wel, een speurtocht op het internet leverde drie grote kanshebbers op. Een ingenieur, een arbeidsbemiddelaar en een plantje.

Laten we ze in die volgorde allemaal eens even aan u en aan elkaar voorstellen.

Allereerst de ingenieur met de naam Isambard Kingdom Brunel
Ingenieur Isambard Kingdom Brunel, werd geboren in Portsmouth op 9 april 1806 en overleed in Londen op 15 september 1859. Hij was zoals al gezegd was een Brits ingenieur. Hij werd geboren als zoon van een andere bekende ingenieur, zijn vader Marc Isambard Brunel.

Op 20-jarige leeftijd werd Isambard Kingdom Brunel aangesteld als hoofdingenieur bij de bouw van de Thames Tunnel in Londen. Dit was de eerste geboorde tunnel van een dergelijke omvang, hoewel er in feite nog geen gebruik gemaakt werd van een boormachine: de tunnel werd met de hand gegraven. Wel werd gebruikgemaakt van een ijzeren schild, dat het instorten van de tunnel, voordat de gemetselde bekleding kon worden aangebracht, moest voorkomen. De bouw ondervond moeilijkheden, onder meer door zeer slechte werkomstandigheden. Het water van de Thames was in feite verdund rioolwater en door de instabiele bodem. In plaats van de verwachte klei werd een mengsel van zand en grind aangetroffen. Meerdere keren vonden overstromingen plaats. De tunnel werd daarom pas in 1835 geopend. Tot 1869 werd de tunnel gebruikt door voetgangers, daarna werd hij, na ombouw, gebruikt als spoortunnel door de East London Railway.

Kingdom Brunel ontwierp en bouwde ook diverse grote bruggen, waaronder de Clifton Suspension Bridge over de Avon bij Bristol en de Royal Albert Bridge over de Tamar in Cornwall.

Vanaf 1833 was Kingdom Brunel hoofdingenieur bij de aanleg van de Great Western Railway van Londen, Paddington station naar Bristol, Station Bristol Temple Meads. Het spoorwegnetwerk van de Great Western Railway werd later uitgebreid over geheel Zuidoost-Engeland. Kingdom Brunel was voorstander van breedspoor, met een spoorwijdte van 2140 mm: dit zou leiden tot meer stabiliteit, meer capaciteit en meer snelheid. De omstandigheid dat de omringende spoorlijnen de normaalspoorwijdte van 1435 mm hadden, leidde echter tot de noodzaak tot overstappen door de  reizigers en overladen van de goederen. In 1892 werd de spoorlijn, in één weekend, omgebouwd tot normaalspoor, met de inzet van 3400 man.  Reeds enkele decennia eerder was de Great Western Railway begonnen met de bouw van rollend materieel dat geschikt was om omgebouwd te worden voor normaalspoor.

Kingdom Brunel, wie noemt zijn zoon trouwens Kingdom, ontwierp en bouwde ook diverse stoomschepen, die zowel qua omvang als qua techniek baanbrekend waren. Even drie voorbeelden. De Great Western was het op het moment van te waterlating in 1837 het grootste stoomschip ter wereld. De Great Britain was ook het eerste geheel metalen schip met schroefaandrijving, en bij tewaterlating in 1843 het grootste stoomschip ter wereld. Het latere stoomschip de Great Eastern was toen het tewater werd gelaten in 1858 met een lengte van 211 meter op afstand het grootste toenmalige schip ter wereld. Toen Kingdom Brunel in 1859 bezig was aan de afbouw van de Great Eastern, kreeg hij een beroerte. Hij stierf later in het ziekenhuis - naar verluidt - toen hij het nieuws vernam dat een schoorsteen van de Great Eastern was ontploft, nadat men was vergeten om een stoomklep te ontsluiten. Kingdom Brunel werd slechts 53 jaar oud.

Even nog het een en ander over de Great Western
Rond 1837 was de Great Western Railway Co. een van de grootste spoorwegmaatschappijen van Engeland. De maatschappij wilde zijn netwerk uitbreiden tot Bristol en riep een bedrijfsvergadering bijeen. Een van de leiders vond de afstand Londen-Bristol te lang. De hoofdingenieur Isambard Kingdom Brunel vond die afstand zelfs veel te kort. Hij stelde voor om aansluitend op de spoorverbinding een stoomverbinding over de Atlantische oceaan te organiseren. Na lange discussies werd het Brunel toegestaan om een schip te bouwen van ±1250 ton.

Kingdom Brunel bouwde een schip, dat aan de nodige vereisten voldeed en voldoende kolen aan boord kon nemen. Het werd de Great Western, een schip van 1340 brt, een lengte van 64,8 meter en 10,8 meter breed, met een snelheid van maximum 9 knopen, 4 masten en 1 schoorsteen. Het was zeker voor die tijd een gigantisch, maar zeker geen mooi schip. Ondanks dat het het eerste Trans-Atlantische stoomschip was, had het toch een rivaal. Toen de Great Western Railway Co. haar plannen bekendmaakte, had Junius Smith van de British and American Steam Navigation Co. al een eigen constructie van een Trans-Atlantisch stoomschip op stapel gezet, maar door enorme vertragingen, geraakte het schip niet op tijd afgebouwd. De wanhopige Smith charterde toen de Sirius, een klein raderschip van 703 ton. De Sirius vertrok om 4 april 1838 uit de haven van Queenstown in Engeland. Vier dagen later stoomde de Great Western de haven van Bristol uit. De Sirius had te kampen met zwaar weer en de bemanning sloeg aan het muiten. Uiteindelijk kon kapitein Roberts van de Royal Navy, de bemanning onder bedreiging van zijn pistolen weer aan het werk krijgen. De kolen raakten al snel op, en de bemanning moest alles dat verbrand kon worden, verbranden om de stoomdruk hoog te houden. Op 22 april liep de Sirius de haven van New York binnen. Enkele uren daarna kwam de Great Western de haven binnenvaren. De Sirius was zo als eerste stoomschip de Atlantische oceaan overgestoken, maar de Great Western had dat het snelste gedaan.

De Great Western deed nog tot 1842 dienst op de route Bristol-New York, tot het werd ingezet op de route Liverpool-New York. Toen de maatschappij in 1846 failliet ging, werd het schip verkocht aan Royal Mail Steam Packet Co., ofwel de Royal Mail Line. in 1855 werd het schip opgeëist door het Britse gouvernement om dienst te doen als troepentransport in de Krim-oorlog.

Een weinig succesvol project van Kingdom Brunel was de aanleg van een spoorlijn van Exeter naar Plymouth, waarbij de treinen werden voortbewogen door een vacuüm in een tunnel tussen de rails. De tunnel had een sleuf aan de bovenzijde, afgesloten met lederen kleppen. Het vacuüm werd opgewekt door pompstations. Het talk dat gebruikt werd om de kleppen soepel te houden, trok echter ratten aan, die gaten in het leer knaagden, waardoor de onderdruk steeds wegviel. Het project werd reeds na ruim een half jaar in september 1848 beëindigd.

De nagelaten werken van Kingdom Brunel worden nog steeds zeer bewonderd. Bij de verkiezing van de Grootste Brit aller tijden in 2002, eindigde hij op de tweede plaats, na Winston Churchill, maar vóór mensen als William Shakespeare en Isaac Newton.

Het zou wel leuk zijn als we konden ontdekken dat Kingdom Brunel ooit in Alblasserdam was geweest, maar dat is een ontdekking die ik niet kan waarmaken. Maar…., Kingdom Brunel was een van de eersten die metalen bruggen over rivieren bouwde, en onze brug over de Noord is natuurlijk een mooi voorbeeld van hoe de bruggen van Brunel geevolueerd zijn. Dus toch een link van Isambard Kingdom Brunel met Alblasserdam.

Dan als tweede kandidaat waar de Brunel naar vernoemd zou kunnen zijn: de Arbeidsbemiddelaar: Brunel International
Brunel International N.V. is een van oorsprong Nederlandse arbeidsbemiddelaar voor hoger opgeleid personeel. Het bedrijf Brunel is opgericht in 1975 en werd van 29 september 2000 tot maart 2018 geleid door Jan Arie van Barneveld. Van Barneveld werd na 17 jaar opgevolgd door Jilko Andringa, afkomstig van Manpower. De aandelen van het bedrijf zijn sinds 1997 genoteerd aan de Amsterdamse effectenbeurs.

Brunel International N.V., is een zakelijke dienstverlener gespecialiseerd in projectmanagement, detachering en consultancy in de vakgebieden engineering, finance, ICT, legal, marketing & communicatie en healthcare en alle disciplines in de olie- en gasindustrie. Het bedrijf heeft een internationaal netwerk in 35 landen.

De oorsprong van het bedrijf werd in 1975 gelegd, toen de voormalige directeur Jan Brand "Multec" oprichtte. Het bedrijf legde zich toe op het detacheren van ingenieurs. In 1988 werden de activiteiten uitgebreid met het detacheren van non-engineering specialisten. In 1990 werd de eerste buitenlandse activiteit opgestart met de opening van een vestiging in België. Later kwamen daar het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten bij, alsmede vestigingen in Azië.

In 1995 werd Brunel Energy opgericht met grote olie- en gasbedrijven en multinationals als klant.

Het bedrijf is vernoemd naar de Brunel plant en tevens naar de Britse ingenieur: Isambard Kingdom Brunel. Daarnaast vormt de naam ook een afkorting van "Brand uit Nederland". De jaren die daarop volgen, blijven zich kenmerken door groei en uitbreiding, ook internationaal; in 1996 heeft Brunel kantoren in Nederland, België, Duitsland, Azië, Canada en Australië en in inmiddels is dit uitgebreid naar een netwerk van 107 vestigingen wereldwijd.

Helaas heeft het geen vestiging in Alblasserdam. Een kleine vestiging in onze Brunel zou wel leuk zijn, maar dan wel een kleine, want ons straatje de Brunel is niet groot….

En dan tot slot de Brunel, het plantengeslacht
Brunel oftewel Prunella is een geslacht uit de lipbloemenfamilie. De Zweedse plantkundige Lineus, die de plantengeslachten indeelde, noemde het de Lamiaceae. Het geslacht telt vier soorten die  verspreid zijn over Noord-Amerika, Europa, Noord-Afrika en West-Azië.
In de Benelux komt met name de gewone Brunel,  oftewel de Prunella vulgaris voor. Vanaf Scandinavië naar het zuiden komt ook de grote brunel bijgenaamd 'het bijenkorfje' oftewel de Prunella grandiflora voor. In België komt ook de lage, kruipende witte brunel oftewel de Prunella laciniata voor.

De Engelse naam van het geslacht is "Self-heal", wat er op wijst dat ze tegen een serie kleine ongemakken aangewend kunnen worden.

Nou ja, u heeft het natuurlijk al lang begrepen. De Alblasserdamse straat de Brunel is naar het plantje genoemd. Want als we even iets verder dan de Brunelneus hadden gekeken, hadden we gezien dat de Brunel in een hele wijk met plantennamen ligt.

Maar…., dan hadden we het niet over al die andere interessante feitjes uit dit verhaal kunnen hebben, en dan was dit verhaal, deze column veel te kort geworden.

Maar, nu ik er toch over nadenk, ik denk dat er een iemand uit de straatnamen-commissie in de zeventiger jaren, gedacht moet hebben. ‘Als we die straat nou de Brunel noemen, dan zit de Alblasserdamse Brug, of de Brug over de Noord, zoals u wilt toch een beetje in de vernoeming……’

Hartelijk dank aan alle makers van de originele afbeeldingen.

Bronnen: YouTube en het verdere internet.

Hieronder een korte video over het Isambard Kingdom Brunel.

Column nummer 53 van uw columnist.

Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:

Over de columnist

Hennie van der Zouw

Hennie van der Zouw, oud leerkracht uit het basisonderwijs en inmiddels 'pensionado,' is geboren in Bolnes in de gemeente Ridderkerk en sinds 1995 inwoner van Alblasserdam. Hennie is getrouwd en vader van een zoon. Hij is geinteresseerd in computers, I.C.T., stripverhalen, sport en geschiedenis.

Hennie heeft in de laatste dertig jaar een aantal artikelen gepubliceerd in het Stripschrift, een blad met achtergrondverhalen over strips en het beeldverhaal in het algemeen.

Hennie is ook de webmaster van de websites van H.V. Anderz.


Hennie heeft, onder pseudoniem een aantal sportboeken en de eerste twee delen van een roman-cyclus geschreven en in eigen beheer gepubliceerd bij Brave New Books. De boeken over wielrennen, voetbal en schaatsen weerspiegelen Hennie 's interesse in sport. 

Er zijn onder zijn eigen naam ook drie bundels van zijn op alblasserdam.net gepubliceerde columns verschenen en ook heeft hij een tweedelige biografie over zijn vader geschreven. Heel trots is Hennie ook op het boek over Hein, de broer van zijn vader, waar hij naar vernoemd is. Inmiddels is Hennie ook begonnen aan een boek over zijn moeder.

In 2021 is de derde bundel van de columns verschenen. Columns, altijd verankert in de geschiedenis, die proberen om Alblasserdam in het grotere verband van de wereldgeschiedenis en de tijd te laten zien......


En begin van het jaar 2023 verscheen het vierde deel van de verzamelde columns van Hennie van der Zouw op Alblasserdam.net


Jan Willem Boersma uit Mijdrecht sinds vorig jaar in een illuster rijtje Alblasserdamse Burgemeesters
03 feb
Jan Willem Boersma uit Mijdrecht sinds vorig jaar in een illuster rijtje Alblasserdamse Burgemeesters
Alblasserdammer Joop Aret, van waterklerk tot hobby-fotograaf
06 dec
Alblasserdammer Joop Aret, van waterklerk tot hobby-fotograaf
Een Interview met H.V. Anderz? Maar dat is toch zeker wel een Alblasserdammer? Of niet?
07 okt
Een Interview met H.V. Anderz? Maar dat is toch zeker wel een Alblasserdammer? Of niet?
Alblasserdam zit ook onder het P.F.A.S.. 'Dark Waters' ook in Alblasserdam
25 aug
Alblasserdam zit ook onder het P.F.A.S.. 'Dark Waters' ook in Alblasserdam
Na 80 columns wordt het tijd om toch maar eens een Alblasserdammer voor te stellen
01 jun
Na 80 columns wordt het tijd om toch maar eens een Alblasserdammer voor te stellen
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.