De wereld en uw Alblasserdamse columnist stonden stil bij einde van de Eerste Wereldoorlog

11 november 2018 door Hennie van der Zouw
De wereld en uw Alblasserdamse columnist stonden stil bij einde van de Eerste Wereldoorlog

De wereld staat stil bij einde van de Eerste Wereldoorlog.
   
In onder meer Frankrijk, België en het Verenigd Koninkrijk werd onlangs herdacht dat de Eerste Wereldoorlog honderd jaar geleden eindigde. Op 11 november 1918 werd de wapenstilstand getekend. De Franse president Macron leidde 100 jaar later bij het graf van de onbekende soldaat onder de Arc de Triomphe een ceremonie, in het bijzijn van wereldleiders zoals Trump en Poetin. "Onze voorgangers hebben voor onze vrijheid gestreden. Het verplicht ons na te denken over de toekomst."

Ook het Verenigd Koninkrijk en België herdachten die zondag 11 november 2018 de oorlog. De Britten deden dat bij Whitehall in Londen, in België werd het einde van de grote Oorlog in de stad Ieper herdacht.

En in Nederland....?

Wel, in ieder geval heeft uw columnist er bij stil gestaan..... Al jaren had uw columnist in zijn hoofd om te proberen op zondag 11 november 2018 richting de stad Ieper in Belgie te trekken om daar honderd jaar na het einde van wat toen de Groote Oorlog werd genoemd, de herdenkingen van dichtbij mee te maken. Plan was om er een dag Ieper van te maken. Vroeg weg, en laat weer thuis.

Zondag 11 november 05:11 uur
Helemaal in de geest van de wapenstilstand aan het einde van de Eerste Wereldoorlog die om 11 minuten over 11 uur op deze 11e van de 11e maand van kracht werd, was ik van plan geweest om op deze zondag om 11 minuten over 5 's ochtends in mijn auto te stappen voor mijn tochtje naar het Zuid-Belgische Ieper waar ik rond 11 uur de herdenkingsplechtigheden bij de Menenpoort rondom het einde van deze Grote Oorlog wilde mee beleven.

Zondag 11 november 06:22 uur
Plan was om na ongeveer een uur en 11 minuten te hebben gereden, mijn buik, die last kreeg van het 'nog geen ontbijt genuttigd syndroom,' te voeden en daarna de rest van deze dag te beleven zoals ik in het vervolg schrijf: 'Ik zocht een restaurant voor een Belgisch ontbijt. Net bij Antwerpen langs de snelweg, vond ik zo'n uitspanning. Ik was nog ruim op tijd, want mijn TomTom gaf aan dat ik nog maar een uur en 11 minuten te gaan had voordat ik in Ieper zo aankomen. Die 11 minuten die deden het wel vanochtend. Ik besloot dan ook maar een uurtje en 11 minuten voor mijn uitgebreide ontbijt uit te trekken.

Zondag 11 november 07.33 uur
Toen ik in de auto gestapt was en de parkeerplaats afreed begon het tegen te zitten. File. Dat had ik doordeweeks wel verwacht, maar op zo'n, heerlijke zondagochtend als dit? Het verbaasde me toch. Maar ik had marge genoeg. Ik zou nog wel op tijd in Ieper aankomen.

Zondag 11 november 08:44 uur
Weer een uur en 11 minuten later gaf mijn TomTom aan dat ik nog maar 20 minuten verder hoefde te rijden, voordat ik de plaats van mijn bestemming zou bereiken. De file bij Antwerpen was gelukkig meegevallen. Bij een benzinestation besloot ik even een kop koffie te nemen, en om precies 9 uur, twee uur en 11 minuten voordat ik zeker op mijn bestemming wilde zijn, reed ik met de warme koffie in mijn maag weer verder voor het laatste stukje richting Ieper..

Zondag 11 november 09:30 uur
Rond half tien heb ik mijn auto geparkeerd buiten het centrum van Ieper. Anderhalf uur voor op mijn schema. Nu had ik rustig de tijd om naar de Menem-Poort te wandelen en een plekje te zoeken. Het was duidelijk druk in Ieper, en het werd ook nog steeds drukker....

Zondag 11 november 10:11 uur
Rond 11 minuten over tien stond ik bij de Menenpoort. Hier zou rondom 11 uur het hoogtepunt van de herdenkingen in Ieper zijn. De Menenpoort is een herdenkingsmonument in deze Belgische stad Ieper. De stadspoort werd in 1927 door de Britten gebouwd aan de oostzijde van de stad, ter nagedachtenis van de ongeveer 54.900 Britse soldaten, die in de Eerste Wereldoorlog sneuvelden en niet meer geïdentificeerd of teruggevonden werden. De naam verwijst naar de stad Menen, een stad waar men vanuit Ieper-centrum via de Menenpoort naartoe kan. De poort is een van de herdenkingsmonumenten voor vermisten van de Commonwealth War Graves Commission.

De stoffelijke overschotten van deze op de poort met name genoemde soldaten, hebben geen bekend graf en liggen ofwel ergens verloren in de Ieperse velden, ofwel op een oorlogskerkhof rond Ieper met als vermelding op de grafsteen 'Known Unto God' (alleen gekend bij God).
Sinds 1928, met uitzondering van de oorlogsjaren 1940 tot 1944 wordt hier iedere avond, om klokslag acht uur door een groep klaroenblazers van de 'Last Post Association' de Last Post gespeeld, opdat we niet vergeten hoe zij voor ons streden (Lest we forget ...).

Ik stond daar bij die prachtige poort in een bont gezelschap van mensen, afkomstig uit alle delen van de wereld. Langs deze ‘poort' marcheerden de Britse troepen tijdens de Eerste Wereldoorlog naar het front om er de 'Ypres Salient' (de Ieperboog) te verdedigen. Deze boog is een bult in de rechte frontlijn van zowat 25 bij 15 km. Na de Eerste Wereldoorlog werd door dankbare burgers de Last Post Association opgericht. Ook de toenmalige vijanden zijn in bijna even grote getale gevallen en worden bij deze ingetogen plechtigheiden betrokken.

De plechtigheden in Ieper waren eigenljk al op vrijdag 9 november begonnen, en zouden deze zondag 11 november hier bij de Menenpoort zijn hoogtepunt vinden. Duizenden mensen verzamelden zich deze zondag in Ieper, oftewel 'de Kattestad.' Al heel vroeg in de ochtend werd de dag op gang geblazen, letterlijk. De Lone Piper liep om 6 uur zondagochtend onder de Menenpoort door, om een eerste hulde te brengen aan de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. Ondanks het vroege uur stonden er toen al honderden mensen onder het inmiddels negentig jaar oude herdenkingsmonument.

Zoals de traditie het wil, was deze bijzondere dag in Ieper geopend op de Franse begraafplaats Saint-Charles de Potyze, waarna een misviering op het programma stond in de Sint-Maartenskathedraal. Honderden mensen, mooi getooid, met of zonder poppiekransen, kuierden toen al vroeg door Ieper, op zoek naar een mooi plaatsje om alle herdenkingen goed te kunnen volgen.

Zondag 11 november rond 10:30 uur
Om ongeveer 10 uur werd de Poppy Parade op gang getrokken aan de kerk Saint George's Memorial Church, die voor deze gelegenheid gedrapeerd was met een ongekend aantal gebreide poppies. In een lange en indrukwekkende stoet van militairen, orkesten, vaandeldragers en prominenten, ging het richting de Menenpoort. De stoet was danig lang, dat de plechtigheid bij de Menepoort met enkele minuten vertraging begon. ‘De Poppy Parade ’s morgens werd de grootste ooit, met deelname van dertig georganiseerde groepen met samen zo’n 650 personen. Daarbij dan nog ruim 1.000 individuele deelnemers. De Britse touroperator Leger Holidays kwam deze dag naar Ieper met maar liefst 23 autobussen’.

Zondag 11 november rond 11 uur: Vallende poppyblaadjes
Daar werd dan officieel het einde van de 'Groote Oorlog' herdacht met een extra Last Post hier bij de Menenpoort. Duizenden toeschouwers volgden de ceremonie aan de Menenpoort of op een groot scherm op de Ieperse markt. Het werd een vrij traditionele ceremonie, waarbij de voorzitter van de Last Post Association, de heer Benoit Mottrie het belang van herdenken benadrukte. Daarna volgden ook gebeden, onder meer door de bisschop van Brugge Monseigneur Lode Aerts. De ceremonie werd besloten met vallende poppyblaadjes, tijdens 'Oh Valiant Heart' en het Belgische en Britse volkslied.

Zondag 11 november 11 minuten over 12 uur
Na meer dan twee uur bij de Menepoort te zijn geweest, vond ik het een mooi moment om eens even voor mijn inwendige mens te gaan zorgen, en ik ging een hapje eten. Hoeveel moeite dit kostte zal ik niet vermelden, maar voor ik om 14:30 uur naar het Concert 'The Great War Remembered 2018' in de Sint-Maartenskathedraal ging, had ik mijn buikje vol. Rond half een had ik nadat ik net een plekje voor de lunch had gevonden, ook nog kunnen genieten van een beiaardconcert wat over Ieper klonk, vanaf het Belfort van de Lakenhal, waar ik op uitkeek, vanaf mijn restaurantstafeltje.

Hier kunt u een uitgebreide video bekijken van deze hierboven genoemde plechtigheid. Hierboven een screen-print uit deze video,

Zondag 11 november 14:30 uur
Blij dat ik onlangs nog een kaartje voor het concert had kunnen bemachtigen, was ik om ongeveer 11 minuten over twee de Sint-Maartens kathedraal binnen gelopen op zoek naar een plekje. Die 11 minuten achtervolgden me de gehele dag, ook nu was ik na mijn lunch geoon gaan afrekenen en rustig naar de Kathedraal gelopen, en toen ik daar aankwam en op mijn horloge keek was het 11 minuten over twee.

Jaarlijks organiseert de Last Post Association op 11 november het 'The Great War Remembered-concert' in de Ieperse Sint Maarten kathedraal. Dit concert wil bijdragen aan de herdenking door de tijd 100 jaar terug te draaien en het publiek in de atmosfeer van de Groote Oorlog onder te dompelen. Instrumentale en vocale muziek van de bovenste plank, in combinatie met originele WO1-beelden maken dit concert uniek.

De 2.700 bezoekers ervaarden letterlijk een muzikale evocatie van de Eerste Wereldoorlog, in het unieke decor van de Ieperse kathedraal. Op deze zondag 11 november 2018 vond de 15e editie van dit bijzonder hoogstaande concert plaats. Het concert is ook een van de belangrijkste fundraising activiteiten van de Last Post Association.

Dit jaar worden er maar liefst drie van deze concerten georganiseerd met een unieke artistieke invulling met Ralph McTell (bekend van de klassieker ‘Streets of London’), Wannes Cappelle en Piet Goddaer. Koninklijke Harmonie Ypriana is de vaste waarde. De drie concerten zijn inmiddels uitverkocht.



Zondagavond 11 november 20:00 uur
Zondagavond om 20:00 uur volgde er nog een ceremonie, de traditionele Last Post, die elke dag op dat uur geblazen wordt. Die werd nu bijgewoond door het Belgische vorstenpaar, dat de herdenking van de Wapenstilstand in Ieper afsloot, na een lange dag die de Belgische Koning en Koningin ook door een groot deel van het land bracht. Onder de Menenpoort woonden ze de traditionele Last Post bij. De extra en officiële Last Post konden gevolgd worden op een groot scherm op de Grote Markt van Ieper.

Net als zondagmiddag volgden duizenden mensen, en vooral Britten, rond 8 uur de ceremonie nabij de Menenpoort of op de Grote Markt.

Het was in Ieper een lange herdenkingsdag, maar het zwaartepunt van deze hedenkingsdag lag zonder meer onder de Menenpoort om 20.00 uur, waar de Last Post weergalmde, zoals de traditie het wil op dat uur. Het vorstenpaar was tijdens deze ceremonie geflankeerd door de Belgische premier Charles Michel.

Ondanks de aanwezigheid van koning Filip en koningin Mathilde werd het toch een traditionele herdenking. Enkel de duizenden poppieblaadjes die normaal tijdens het lied "Oh Vailiant Heart" vallen, vielen deze keer tijdens een ijzige stilte. Daarna weerklonk het Britse en het Belgische volkslied en daarna begroette het vorstenpaar de Last Post Association. De ceremonie werd afgesloten met de ondertekening van het Gulden Boek.

Het was het einde van een lange dag in Ieper. Zeker tienduizend mensen kwamen een kijkje nemen. Alle horecazaken zaten een hele dag nokvol. Het was een mooie en stemmige herdenking van deze gedenkwaardige dag. de wapenstilstand van 11 november 1918.'

Hier kunt u een uitgebreide video bekijken van deze plechtigheid van 20:00 uur bij de Menenpoort. Hierboven een screen-print uit deze video.

De Wapenstilstand
Uw columnist wil ook nog wel even wat kwijt over de wapenstilstand van 11 november 2018, want dat was natuurlijk wel een heel bijzondere. Hier even de feiten op een rijtje. 'Op 11 november 1918 om 5 uur 's nachts werd de Duitse capitulatie in het wapenstilstandsrijtuig op het westelijk front nabij Rethondes (Forêt de Compiègne, Bos van Compiègne) getekend door de Franse Maarschalk Foch en de Duitse delegatie, maar de wapenstilstand ging pas in om 11 uur. Tijdens deze laatste 6 uur vielen aan beide kanten nog vele slachtoffers, terwijl de overgave al ondertekend was.

In Duitsland was kort tevoren de Weimarrepubliek uitgeroepen en in Beieren kwam zelfs korte tijd een communistisch bewind aan de macht. Keizer Wilhelm II vluchtte naar Nederland en Friedrich Ebert en Philipp Scheidemann wendden zich tot de geallieerden voor het tekenen van een wapenstilstand. Zij stuurden de gematigde Matthias Erzberger en Müller naar de onderhandelingen te Compiègne. Hier tekende Erzberger de wapenstilstand. Op 11 november 1918 om 11:00 uur eindigden de oorlogshandelingen. De dolkstootlegende werd hiermee geboren: het Duitse leger zou niet verslagen zijn, maar zou door de revolutie verraden zijn. Drie jaar later zou Erzberger door verbitterde extreemrechtse veteranen worden doodgeschoten.

De Eerste Wereldoorlog was voorbij, de wapenstilstand een feit. Het rijtuig werd later op 24 juni 1940, op bevel van Hitler, overgebracht naar Berlijn waar het eerst een tijdje werd tentoongesteld aan het publiek voor de Brandenburger Poort en later op een zijspoor gezet op verschillende plaatsen. Ten slotte werd het rijtuig in april 1945 in brand gestoken door (waarschijnlijk) de SS, op bevel van Hitler. Nu staat er in Rethondes bij Compiègne een replica van dit rijtuig.'

Foto hiernaast is genomen juist na het ondertekenen van de Wapenstilstand op 11 november 1918 in het bos van Compiègne. Op de voorgrond Maarschalk Foch (tweede van rechts), geflankeerd door twee Britse officieren: schout-bij-nacht Hope (uiterst rechts) en admiraal Wemyss. Het rijtuig was aan Foch geschonken door de uitbater, Compagnie Internationale des Wagons-Lits.

Mijn planning deze dag was om na de plechtigheid van 20:00 uur nog even wat eten op te zoeken, een Belgisch afzakkertje te nemen en dan te proberen om 11 minuten over 11 de terugweg naar Alblasserdam aan te vatten.

Terug naar Alblasserdam. Opbiechten
U zult het, als u tenminste de moeite hebt genomen om dit stuk te lezen, al begrepen hebben. Uw columnist was van plan geweest om deze dag naar Ieper te gaan, maar het was er niet van gekomen! Helaas. Ik heb zo wel een heel mooi herdenkings programma gemist.....

Met hartelijke dank aan alle makers van de originele foto's, video's en teksten waar ik dankbaar gebruik van gemaakt heb, omdat ik er helaas zelf niet bij geweest ben. En dan sluit ik graag af met onderstaande 'Last Post.'

Column nummer 54 van uw columnist.

Over de columnist

Hennie van der Zouw

Hennie van der Zouw, oud leerkracht uit het basisonderwijs en inmiddels 'pensionado,' is geboren in Bolnes in de gemeente Ridderkerk en sinds 1995 inwoner van Alblasserdam. Hennie is getrouwd en vader van een zoon. Hij is geinteresseerd in computers, I.C.T., stripverhalen, sport en geschiedenis.

Hennie heeft in de laatste dertig jaar een aantal artikelen gepubliceerd in het Stripschrift, een blad met achtergrondverhalen over strips en het beeldverhaal in het algemeen.

Hennie is ook de webmaster van de websites van H.V. Anderz.


Hennie heeft, onder pseudoniem een aantal sportboeken en de eerste twee delen van een roman-cyclus geschreven en in eigen beheer gepubliceerd bij Brave New Books. De boeken over wielrennen, voetbal en schaatsen weerspiegelen Hennie 's interesse in sport. 

Er zijn onder zijn eigen naam ook drie bundels van zijn op alblasserdam.net gepubliceerde columns verschenen en ook heeft hij een tweedelige biografie over zijn vader geschreven. Heel trots is Hennie ook op het boek over Hein, de broer van zijn vader, waar hij naar vernoemd is. Inmiddels is Hennie ook begonnen aan een boek over zijn moeder.

In 2021 is de derde bundel van de columns verschenen. Columns, altijd verankert in de geschiedenis, die proberen om Alblasserdam in het grotere verband van de wereldgeschiedenis en de tijd te laten zien......


En begin van het jaar 2023 verscheen het vierde deel van de verzamelde columns van Hennie van der Zouw op Alblasserdam.net


Jan Willem Boersma uit Mijdrecht sinds vorig jaar in een illuster rijtje Alblasserdamse Burgemeesters
03 feb
Jan Willem Boersma uit Mijdrecht sinds vorig jaar in een illuster rijtje Alblasserdamse Burgemeesters
Alblasserdammer Joop Aret, van waterklerk tot hobby-fotograaf
06 dec
Alblasserdammer Joop Aret, van waterklerk tot hobby-fotograaf
Een Interview met H.V. Anderz? Maar dat is toch zeker wel een Alblasserdammer? Of niet?
07 okt
Een Interview met H.V. Anderz? Maar dat is toch zeker wel een Alblasserdammer? Of niet?
Alblasserdam zit ook onder het P.F.A.S.. 'Dark Waters' ook in Alblasserdam
25 aug
Alblasserdam zit ook onder het P.F.A.S.. 'Dark Waters' ook in Alblasserdam
Na 80 columns wordt het tijd om toch maar eens een Alblasserdammer voor te stellen
01 jun
Na 80 columns wordt het tijd om toch maar eens een Alblasserdammer voor te stellen
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.