Herman van der Horst een in Alblasserdam geboren filmpionier en wereldberoemd regisseur

24 augustus 2017 door Hennie van der Zouw
Herman van der Horst een in Alblasserdam geboren filmpionier en wereldberoemd regisseur

Onder het mom, laten we nog eens een ‘oude’ Alblasserdammer in het zonnetje zetten, vonden we een Alblasserdamse filmregisseur. Ja die zijn er ook geweest, en wel een hele goede, en eigenlijk wereldbekende……..: Herman van der Horst.

“Die ken ik niet…,” hoor ik u zeggen of denken. Dat kan heel goed kloppen, want we hebben het hier dus echt over een oude Alblasserdammer. Want het is inmiddels al weer meer dan veertig jaar geleden dat deze filmregisseur en Alblasserdammer Herman van der Horst overleed, maar laten we hem hier op Alblasserdam.net toch nog eens een beetje in het zonnetje zetten.

Herman van der Horst werd geboren in Alblasserdam op 30 december 1910, al meer dan honderd jaar geleden en overleed op 65-jarige leeftijd, veel te jong natuurlijk, in Haarlem op 8 januari 1976. Herman van der Horst was een bekend Nederlands filmregisseur, -producent en scenarioschrijver.

De tijd waarin Herman van der Horst geboren werd, was een geheel andere tijd dan tegenwoordig. De auto stond nog maar in zijn kinderschoenen, vliegtuigen waren bezienswaardigheden, die soms konden opstijgen. En om een paar wereldschokkende dingen uit die tijd te noemen, hier drie gebeurtenissen uit het begin van 1910:
- Op 11 mei scheerde de komeet Halley op relatief geringe afstand langs de Aarde. Helderzienden kondigen het einde van de wereld aan.
- Op 13 januari vond de eerste directe radio-uitzending plaats. De uitvinder Lee De Forest zond een optreden uit van Enrico Caruso vanuit de Metropolitan Opera.
- En op 28 januari van 1910 bereikte de Seine in Parijs bij het Pont d'Austerlitz een recordhoogte. Grote delen van Parijs raakten overstroomd.

In dit jaar werd in Alblasserdam dus Herman van der Horst geboren. Hij verwierf grote bekendheid met zijn bioscoopfilm Faja Lobbi uit 1960, een documentaire in kleur, over het binnenland van Suriname. Op het Filmfestival van Berlijn van dat jaar, won deze film een Gouden Beer voor de beste documentaire, en in 1963 kreeg Faja Lobbi 'The Ward of Merrit' op het filmfestival van Melbourne. Herman van der Horst schreef ook een boek: ‘Faja Lobbi; impressies van het binnenland van Suriname.’

Eveneens van zijn hand zijn de korte films: ‘Prijs de zee’ uit 1959, ontving de Gouden Beer voor beste korte film en ‘Toccata’ uit 1969. Deze laatste film werd ook genomineerd als beste korte film voor het Filmfestival van Cannes.

‘Houen zo!’, zijn documentaire over de wederopbouw van Rotterdam, won in 1953 de prijs voor de beste ‘realistische korte film’ op het filmfestival van Cannes, en werd in 2007 toegevoegd aan de Canon van de Nederlandse film.

De korte film ‘Amsterdam’ ook van Herman van der Horst werd buiten competitie vertoond, op het Filmfestival van Cannes van 1965. Dat jaar zetelde Herman van der Horst zelfs in de internationale jury voor de kortefilmcompetitie van het festival.



Poster/Boekcover van Faja Lobbi: (Ook poster gelijknamige film) Techniek: gemengde techniek.

Herman van der Horst overleed in 1976 op 65-jarige leeftijd, natuurlijk veel te vroeg. Hij had nog zoveel moois kunnen maken, maar hij liet toch zeker een oeuvre achter om trots op te zijn, zie de lijst hieronder.

Filmografie van Herman van der Horst
- 'Texel, parel der waddeneilanden' (In bezettingstijd gemaakt, samen met Nol Binsbergen)
- 'Metamorphose' (In bezettingstijd gemaakt)
- 'Arnhem' (Gemaakt in 1945 samen met Paul Schuitema)
- 'Ontluisterd land' (1946)
- 'Rotterdam aan den Slag' (In 1946 gemaakt samen met Alan Penning)
- 'Herwonnen vaart' (In 1946 gemaakt samen met Alan Penning)
- 'Dragers van het gulden Vlies' (1948)
- 'Toernooi' (1948)
- 'Het bijsteren land van Veluwen' (1948)
- 'Der zee ontrukt' (1950)
- 'Langs ongebaende klingen' (1951)
- 't Schot is te boord' (1951)
- 'Houen zo!' (1952)
- 'Vieren maar' (1954)
- 'Prijs de zee' (1957)
- 'Faja Lobbi' (1960)
- 'Pan' (1961)
- 'Amsterdam' (1964)
- 'Toccata' (1968)
- 'Filmplan Musica Humana' (Helaas niet gerealiseerd)

Poster van de film Pan:



Hieronder gevonden op YouTube de film Metamorphose van Herman van der Horst:

Faja Lobbi
Faja Lobbi is een Nederlands-Surinaamse documentaire uit 1960 van Herman van der Horst, opgenomen in kleur en met geluid. De film heeft als alternatieve titels Fiery Love en Symphony of the Tropics en werd vertoond op de filmfestivals van Berlijn en Adelaide. De film won in Berlijn een Gouden beer voor beste documentaire.

De film laat de binnenlanden van Suriname zien. Centraal staat hierbij de rivier de Marowijne met de daaraan gelegen dorpen, en hoe de rijkelijke samenleving van Creolen (Afro-Surinamers), Hindoestanen, Javanen, Chinezen, Boeroes (afstammelingen van Nederlandse boerenimmigranten), Indianen en Marrons (Bosnegers) met elkaar leven.



Faja Lobbi verwijst ook naar de nationale bloem van Suriname, Ixora, in het bijzonder een vuurrode soort daarvan. Op het affiche van de film staat een illustratie van Cees Bantzinger. In 2010 werd Faja Lobbi uitgegeven als onderdeel van een box met 3 cd's over Suriname door het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Hieronder de film Faja Lobbi:

Cees Bantzinger maakte in 1960 de cover voor Herman van der Horsts boek Faja Lobbi en ook voor de affiche van de gelijknamige film. De film laat de binnenlanden van Suriname zien. Centraal staat hierbij de rivier de Marowijne met de daaraan gelegen dorpen, en hoe de rijkelijke samenleving van Creolen (Afro-Surinamers), Hindoestanen, Javanen, Chinezen, Boeroes (afstammelingen van Nederlandse boerenimmigranten), Indianen en Marrons (Bosnegers) met elkaar leven.

Houen zo!
Houen zo! is een documentaire uit 1952 van de Nederlandse filmregisseur, producent en scenarioschrijver Herman van der Horst. In 20 minuten schetst Van der Horst een beeld van de wederopbouw van het stadscentrum van Rotterdam, dat tijdens de Duitse aanval op Nederland in 1940 grotendeels werd verwoest.
Houen zo! geldt als een typisch voorbeeld van de Hollandse Documentaire School: beeld en geluid zijn zorgvuldig gecomponeerd, er is gefilmd uit dramatische opnamehoeken en het ritme is lyrisch. De mensen die in beeld komen zijn bijna altijd archetypisch voor een (beroeps)groep: de fabrieksarbeider, de zeeman enz.
Van der Horst, die zijn documentaire kon maken met steun van de Marshallhulp, toont noeste werklieden met hun gereedschap en machines en, op zeker moment, een havenloods die ‘Houen zo!’ brult.
Houen zo! won in 1953 de prijs voor de beste ‘realistische korte film’ op het filmfestival van Cannes. Ruim een halve eeuw later, in 2007, werd de documentaire toegevoegd aan de Canon van de Nederlandse film.

Hieronder de film Houen zo:

Hieronder ’t Schot is te boord, in twee delen gevonden op YouTube.


Cees Bantzinger
Cornelis Adrianus Bernardus (Cees) Bantzinger de maker van het mooie affiche voor de film Faja Lobbi van Herman van der Horst, werd geboren in Gouda op 15 juli 1914 en overleed in Amstelveen op 5 februari 1985. Hij was een zeer kleurrijk iemand, wiens verhaal het waard is om hier in dit verhaal rondom Herman van der Horst verteld te worden.

Hij was een Nederlandse tekenaar en schilder. Zoals meer kunstenaars begon ook Cees Bantzinger op een plaats waar hij niet thuishoorde. Nadat hij een tweejarige studie aan een seminarie had gevolgd, vertrok hij in 1932 naar Amsterdam om daar een studie aan het Instituut voor Kunstnijverheid (de huidige Gerrit Rietveld Academie) te volgen. Gedurende die periode ontwikkelde hij, onder leiding van docent Papenhuizen, een grote belangstelling voor het tekenen naar levend model, iets wat hij in zijn verdere carrière zal blijven doen.

In 1936-37 debuteerde Cees Bantzinger als illustrator in het weekblad 'De Groene Amsterdammer'. Samen met Eppo Doeve en Jo Spier behoorde hij tot de bekende illustratoren van dag- en weekendbladen. Na het verlaten van het Instituut voor Kunstnijverheid volgde hij in 1937 de avondklassen van de Rijksacademie van Amsterdam. In datzelfde jaar ging hij, dankzij het winnen van een prijsvraag uitgeschreven door filmmaatschappij Metro-Goldwyn-Mayer, waarbij werd gevraagd in vijfentwintig regels te schrijven over het onderwerp "Wat Parijs voor mij betekent", naar Parijs waar hij een maand verbleef en naar model tekende aan de vrije academies van Montparnasse.

Ruim een jaar later ondernam Bantzinger een voetreis door België, Zwitserland en Italië en volgde hij tekenlessen, die werden gegeven door Professor Johannes Itten. Diens basiscursus bestond er onder meer in de leerlingen vertrouwd te maken met allerlei materialen. Gedurende deze lessen maakte Bantzinger tevens kennis met de methodes van het Bauhaus.

Teruggekomen van zijn reis werd hij meteen onder de wapenen geroepen. De uren die hij gedurende zijn diensttijd vrij had, besteedde hij aan het maken van sfeertekeningen over het leven in de kazerne en aan het maken van muurschilderingen in de soldatenkantine.
In de beginjaren van de bezetting schreef Bantzinger brieven aan het nationaalsocialistische Departement van Volksvoorlichting en Kunsten waarin hij probeerde opdrachten voor kunstwerken te verwerven. In een PS vermeldde hij een NSB-lidmaatschapsnummer. Later dook Bantzinger onder op de pakzolder van drukkerij Ando te Den Haag, welke reeds door de Duitsers gesloten was. Samen met uitgever Bert Bakker en Ando's eigenaar Fokke Tamminga richtte hij daar de Mansarde-pers op, waardoor er illegale boeken met tekeningen van Bantzinger uitgegeven konden worden, waaronder Huis en Reiziger doet Golgotha, beide met teksten van Gerrit Achterberg (zie foto hierboven). In de oorlogsjaren werd deze mansarde één van de vele centra waar dichters en schrijvers als Bertus Aafjes, Ab Visser en Ferdinand Bordewijk bijeen kwamen.

Na de oorlog tekende Bantzinger, al staande tussen de theatercoulissen en in stadsschouwburgen, veel acteurs en actrices. Hij werd tevens gefascineerd door Chinese mannen en vrouwen die hij dikwijls tekende, soms in houtskool, dan weer in inktlijnen. Bantzinger tekende vaak vrouwen. Zelf schrijft hij daar in het boek Vrouwen het volgende over: "Mijn hele leven heb ik vrouwen getekend, omdat zij het mooiste creatuur der schepping zijn." Naast zijn voorliefde voor Chinese en Japanse penseeltekeningen, bestudeerde en kopieerde hij ook werk van Rembrandt, Goya en El Greco.

In 1956 ging Cees Bantzinger naar de Internationale Sommerakademie 'Die Schule des Sehens' te Salzburg, waar hij les kreeg van Oskar Kokoschka. Tevens werkte hij nog voor verschillende kranten en weekbladen, waaronder Elseviers Weekblad, Vrij Nederland, Mandril, en Het Vrije Volk.

Bantzinger maakte vele reizen door onder andere India, Portugal, Israël, Griekenland, Japan en de Verenigde Staten, maar vaak ook koos hij voor locaties die dichter bij huis lagen; hij portretteerde mensen in cafés maar ook in rechtszalen, waarvan enkele reportages van bekende processen nog steeds uniek op gebied van rechtbank-journalistiek zijn.

In de loop der jaren heeft hij verschillende ateliers gehad, al dan niet aan huis. In de jaren zestig veroorzaakte hij nog een schandaal in de plaatselijke pers van Ouderkerk aan de Amstel. Men was er niet van gediend dat hij in zijn etalage tekeningen van vrouwelijk naakt vertoonde.

Bij onderzoek voor zijn boek 'De kunsthandel' in Nederland 1940-1945 stuitte Adriaan Venema op het genoemde NSB-lidmaatschapsnummer van Bantzinger. Deze bevestigde Venema telefonisch dat hij het inderdaad was en een week later pleegde hij zelfmoord. Bantzinger woonde tot zijn dood in Amstelveen, samen met zijn tweede vrouw Jetty Paerl en dochter, die sinds 1985 zijn nalatenschap beheert.

Hieronder een documentaire over Cees Bantzinger en zijn werk van RTV Baarn: De verleidelijke Bantzinger.

Canon van de Nederlandse film
De Canon van de Nederlandse film bestaat uit een overzicht van belangrijke, gezichtsbepalende Nederlandse films, die de veelzijdigheid van de Nederlandse filmgeschiedenis moeten weerspiegelen. De lijst is samengesteld door een commissie onder leiding van politica Jeltje van Nieuwenhoven en gepresenteerd op 11 september 2007. In totaal koos deze commissie 16 films: de oudste uit het begin van de 20ste eeuw, de jongste op de rand van de 21ste. Het zijn speelfilms en documentaires, korte en lange films, in zwart-wit en kleur, live-action en animatie, publieksfilms en experimentele producties. En het is natuurlijk een prachtig gezicht om 'Houen zo!' van Alblasserdammer Herman van der Horst in dezelfde lijst te zien staan als producties zoals 'Turks Fruit,' 'Fanfare' en 'Flodder', en zijn naam zien staan tussen Joris Ivens, Bert Haanstra, Paul Verhoeven en Fons Rademakers.

De Canon bestaat uit de volgende films:
- 'De mésaventure van een Fransch heertje zonder pantalon aan het strand te Zandvoort' van Willy Mullens & Albert Mullens uit 1905.
- 'Een Carmen van het Noorden' van Maurits Binger & Hans Nesna uit 1919.
- 'Regen' van Joris Ivens & Mannus Franken uit 1929
- 'De Jantjes' van Jaap Speyer uit 1934.
- 'Houen zo!' van Herman van der Horst uit 1952.
- 'Fanfare' van Bert Haanstra uit 1958.
- 'Als twee druppels water' van Fons Rademakers uit 1963.
- 'Blind kind' van Johan van der Keuken uit 1964.
- 'Ik kom wat later naar Madra' van Adriaan Ditvoorst uit 1965.
- 'Living' van Frans Zwartjes uit 1971.
- 'Turks fruit' van Paul Verhoeven uit 1973.
- 'Flodder' van Dick Maas uit 1986.
- 'Het Zakmes' van Ben Sombogaart uit 1992.
- 'De Noorderlingen' van Alex van Warmerdam uit 1992.
- 'Het is een schone dag geweest' van Jos de Putter uit 1993.
- 'Father and Daughter' van Michael Dudok de Wit uit 2000.

In het kader van dit verhaal over Nederlandse pioniers en films is het wel leuk om het allereerste filmpje uit de Nederlandse Filmcanon te bekijken. Informatie hierover moet echter u zelf maar op het Intenet gaan zoeken anders wordt mijn verhaal wel erg lang.

Over de samenstelling van de Canon van de Nederlandse Film is veel kritiek geuit, met name omdat de film 'Soldaat van Oranje,' welke in 2006 werd uitgeroepen tot de Beste Nederlandse Film Aller Tijden, daarin ontbreekt. Maar we kunnen heel trots zijn als Alblasserdammers! De film ‘Houen Zo!’ van Alblasserdammer Herman van der Horst staat er wel op.

Hieronder: Herman van der Horst wint Gouden Beer met Faja Lobbi (1960)

Hartelijk dank aan de makers van de video's en afbeeldingen.
Afbeeldingen zijn dit keer expres niet bewerkt.

Bronnen: Wikipedia en het verdere Internet.

Column nummer 44 van uw columnist.

Over de columnist

Hennie van der Zouw

Hennie van der Zouw, oud leerkracht uit het basisonderwijs en inmiddels 'pensionado,' is geboren in Bolnes in de gemeente Ridderkerk en sinds 1995 inwoner van Alblasserdam. Hennie is getrouwd en vader van een zoon. Hij is geinteresseerd in computers, I.C.T., stripverhalen, sport en geschiedenis.

Hennie heeft in de laatste dertig jaar een aantal artikelen gepubliceerd in het Stripschrift, een blad met achtergrondverhalen over strips en het beeldverhaal in het algemeen.

Hennie is ook de webmaster van de websites van H.V. Anderz.


Hennie heeft, onder pseudoniem een aantal sportboeken en de eerste twee delen van een roman-cyclus geschreven en in eigen beheer gepubliceerd bij Brave New Books. De boeken over wielrennen, voetbal en schaatsen weerspiegelen Hennie 's interesse in sport. 

Er zijn onder zijn eigen naam ook drie bundels van zijn op alblasserdam.net gepubliceerde columns verschenen en ook heeft hij een tweedelige biografie over zijn vader geschreven. Heel trots is Hennie ook op het boek over Hein, de broer van zijn vader, waar hij naar vernoemd is. Inmiddels is Hennie ook begonnen aan een boek over zijn moeder.

In 2021 is de derde bundel van de columns verschenen. Columns, altijd verankert in de geschiedenis, die proberen om Alblasserdam in het grotere verband van de wereldgeschiedenis en de tijd te laten zien......


En begin van het jaar 2023 verscheen het vierde deel van de verzamelde columns van Hennie van der Zouw op Alblasserdam.net


Jan Willem Boersma uit Mijdrecht sinds vorig jaar in een illuster rijtje Alblasserdamse Burgemeesters
03 feb
Jan Willem Boersma uit Mijdrecht sinds vorig jaar in een illuster rijtje Alblasserdamse Burgemeesters
Alblasserdammer Joop Aret, van waterklerk tot hobby-fotograaf
06 dec
Alblasserdammer Joop Aret, van waterklerk tot hobby-fotograaf
Een Interview met H.V. Anderz? Maar dat is toch zeker wel een Alblasserdammer? Of niet?
07 okt
Een Interview met H.V. Anderz? Maar dat is toch zeker wel een Alblasserdammer? Of niet?
Alblasserdam zit ook onder het P.F.A.S.. 'Dark Waters' ook in Alblasserdam
25 aug
Alblasserdam zit ook onder het P.F.A.S.. 'Dark Waters' ook in Alblasserdam
Na 80 columns wordt het tijd om toch maar eens een Alblasserdammer voor te stellen
01 jun
Na 80 columns wordt het tijd om toch maar eens een Alblasserdammer voor te stellen
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.