Wat is de connectie van 'Kingston upon Thames' met ons Alblasserdam?
'Kingston upon Thames'
Kingston upon Thames is een historisch stadje in Engeland en tegenwoordig de centrale wijk van het Londense bestuurlijk gebied Royal Borough of Kingston upon Thames. Het ligt in het zuidwesten van de regio Groot-Londen. Op de luchtfoto hierboven van een slingerende Theems door Londen, ligt het in de verte links.
Kingston was al in de Middeleeuwen een zogenaamde 'market town' (marktplaats). Zes of zeven Engelse koningen werden hier gekroond. De eerste was mogelijk Eduard de Oudere in het jaar 899 na Chr., maar meer waarschijnlijk was Æthelstan van Engeland in 925 de eerste die hier gekroond werd.
Dat de plaatsnaam verwijst naar deze koningen berust op een oude legende. Kingston heette "Cyninges tun" in 838, "Chingestune" in 1086, "Kingeston" in 1164, "Kyngeston super Tamisiam" in 1321 en "Kingestowne upon Thames" in 1589. De naam betekent "Koningsgoed" of "Domein van de Koning" van de Oudengelse woorden cyning (koning) en tun (tuin of landbouwgebied). Het was het eerste Koninklijk verblijf van de Saksische koningen van Engeland.
Kingston telt heden ten dage drie spoorwegstations: Station Kingston, Station Norbiton en Station Hampton Wick, met frequente treinverbindingen met Londen Waterloo.
Kingston upon Thames, met een prachtige oude brug over de Theems, zie hieronder, wordt in de toekomstvisie 'London Plan' uit 2004/2015 aangemerkt als een van de 19 metropolitan centres van Groot-Londen, met een verzorgingsgebied groter dan de eigen borough. Tevens is het een van de 38 zogenaamde 'opportunity areas' in de agglomeratie, gebieden met positieve ontwikkelingsmogelijkheden.
Maar wat is nu de connectie van Kingston upon Thames met ons Alblasserdam, zoals ik me in de titel van dit artikel ook al afvraag? Wel dat is een vliegtuig, en wel een vliegtuig van het merk Hawker.
Hawker
Hawker is een Brits historisch merk van vliegtuigen en motorfietsen. De bedrijfsnaam was in eerste instantie in de begintijd zo in de jaren na de Eerste wereldoorlog: H.G. Hawker Engineering Co. Ltd., maar werd later Hawker Aircraft Ltd, Kingston-on-Thames.
Hawker Vliegtuigen
De fabriek met de naam Hawker ontstond na de Eerste Wereldoorlog, toen de Britse vliegtuigindustrie sterk moest inkrimpen, waardoor onder andere de Sopwith Aviation Company failliet ging. Testpiloot Harry Hawker kocht samen met drie anderen, waaronder Thomas Sopwith, de restanten van dit bedrijf op en richtte in 1920 H.G. Hawker Engineering op. In 1933 veranderde de bedrijfsnaam in Hawker Aircraft Ltd.
Hawker profiteerde van de gevolgen van de Grote Depressie door in 1934 de Gloster Aircraft Company over te nemen. In 1935 smolt dat bedrijf samen met de vliegtuigmotorenfabriek van Armstrong Siddeley en haar dochteronderneming Armstrong Whitworth Aircraft, waardoor "Hawker Siddeley Aircraft" ontstond. Ook de Avro vliegtuigfabrieken werden aan deze groep toegevoegd.
Hawker bleef als onderdeel van de Hawker-Siddeley Aircraft onder eigen naam vliegtuigen bouwen en nadat na de Tweede Wereldoorlog in 1955 de Hawker-Siddeley-Group ontstond, verviel de merknaam Hawker. De Hawker P1127 was het laatste vliegtuig dat die naam nog droeg. In de jaren negentig van de vorige eeuw ging de Amerikaanse producent Raytheon privéjets onder de naam "Hawker" bouwen. Dit was het gevolg van het opkopen van de productlijn van British Aerospace in 1993. Nog later werd de naam gebruikt door Hawker Beechcraft, nadat Beechcraft de bouw van de privéjets van Raytheon had overgenomen.
Motorfietsen
Meteen bij de oprichting van het bedrijf gingen Hawker en Sopwith ook motorfietsen produceren. Dat was voor Thomas Sopwith geen nieuw terrein, want al in 1919 had ABC Motors samen met Sopwith Engineering 400cc-motorfietsen gemaakt, en ook de 123cc-Skootamota. Onder de merknaam "Hawker" leverden ze al modellen met een eigen 293cc-tweetaktmotor. Voor de zwaardere modellen werden inbouwmotoren ingekocht bij Blackburne in Gosport. Blackburne leverde aan Hawker zowel zij- als kopklepmotoren van 347cc en zijkleppers van 548cc. (Dit voor de liefhebbers en de techneuten onder onze lezers!) De productie van motorfietsen in deze fabriek liep van 1920 tot en met 1923.
De Hawker Hurricane (Foto hierboven)
De Hawker Hurricane was een jachtvliegtuig van de RAF. Het werd ingezet tijdens de Tweede Wereldoorlog en verwierf vooral bekendheid in de Slag om Engeland. Op 11 februari 1938 legde het toestel een traject van 526 km af met een gemiddelde snelheid van 658 km/h. Dit was 48 km/h sneller dan de Duitse Messerschmitt Bf 109 die in 1937 een wereldsnelheidsrecord had gevlogen. Dit snelheidsrecord was vooral bedoeld om de bevolking een hart onder de riem te steken. De RAF vertelde er niet bij dat dit record werd gehaald met een uitzonderlijk sterke rugwind. (!)
Het toestel was ontworpen door Sydney Camm. Het vloog voor het eerst op 12 oktober 1937. Tijdens de Slag om Engeland waren de Hurricanes verantwoordelijk voor 70% van de neergehaalde Duitse toestellen. Hoewel qua ontwerp wellicht wat ouder dan de ook legendarische Spitfire (zo was het achterste deel van de romp traditioneel opgebouwd uit hout en textiel), was de Hurricane van vitaal belang tijdens de Slag om Engeland. Omdat ze veel eenvoudiger van constructie waren dan de Spitfires, konden ze ook veel sneller hersteld worden. Ook het Poolse squadron dat de meeste vijandelijke vliegtuigen neerhaalde, vloog met de Hurricane.
Het was het eerste geallieerde toestel dat in februari 1942 uitgerust werd met gronddoelraketten waardoor, hoewel de basisconstructie van het toestel verouderd was, het tot na de Tweede Wereldoorlog in dienst bleef. Op de afbeelding hierboven een Engels monument voor de vliegers tijdens de Battle of Brittain.
De Hurricane werd door een groot aantal landen gebruikt. Nog voor de Tweede Wereldoorlog werden 20 toestellen geleverd aan België, dat ook de licentierechten kocht. Eind 1941 werden 24 Hurricanes geleverd aan het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger. Andere gebruikers waren o.a. Finland, Roemenië, Griekenland en de Sovjet-Unie. Er zijn in totaal ongeveer 14.000 Hawker Hurricanes gebouwd. Op de foto hierboven vliegen zes zogenaamde Hawker Sea Hurricanes op 9 december 1941 boven Engeland in formatie.
Hawker Typhoon
De Hawker Typhoon was een jachtvliegtuig - bommenwerper in dienst bij de Royal Air Force (RAF) tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het was de opvolger van de Hawker Hurricane en was, net zoals zijn voorganger, ontworpen door Sydney Camm in 1937. Het toestel maakte zijn eerste vlucht op 24 februari 1940 en zowel tijdens de test- als de operationele fase waren de problemen zo groot dat het Luchtvaartministerie overwoog het toestel uit dienst te halen. Hawker ontdekte het probleem: metaalmoeheid in een las van het achterste deel van de romp.
De sterkte van dit nieuwe toestel was de hoge snelheid (602 km/h op 1600 m hoogte) die het op lage hoogte kon bereiken en de Hawker Typhoon werd dan ook met succes ingezet tegen de duitse Focke-Wulf Fw 190 toen de Duitsers in 1941 Britse kustinstallaties aanvielen. Zodra de betrouwbare Sabre IIA motor in het toestel werd geïnstalleerd kon het ook offensieve taken vervullen en was het vanwege zijn snelheid immuun voor Duitse jagers en luchtafweer. Op de foto hieronder wordt een Engelse Hawker Typhoon in juli 1944 op een vliegveld in een al bevrijd deel van Frankrijk tijdens Operatie Overlord, uitgerust met nieuwe bommen voor een aanvalsmissie.
De Hawker Typhoon was ook het eerste geallieerde toestel dat met raketten werd uitgerust (1943). Het speelde een belangrijke rol bij de voorbereiding en uitvoering van de landing in Normandië en vernielde in die periode tot ongeveer 150 treinlocomotieven per maand in door de Duitsers bezet gebied. Het toestel werd in de tweede helft van 1944 vervangen door de Hawker Tempest.
En zo zijn we via deze Hawker Typhoon aangeland bij de connectie tussen 'Kingston upon Thames' met Alblasserdam. Zoals we al gezien hebben, bevond zich tijdens de Tweede Wereldoorlog in Kingston upon Thames de vliegtuigfabriek van Hawker, waar onder andere de Hawker Typhoon ontwikkeld en gebouwd was en dat is de verbinding tussen Alblasserdam en 'Kingston upon Thames': De Hawker Typhoon!
Jean-Noël Vandaele
28 July 1944/28 September 1944
Killed near Alblasserdam on September 28, 1944 in Typhoon MN954.
Op zaterdag 28 september 2019 was vanaf 13.30 uur in het ijsclubgebouw (AYC) aan de Kortlandsche Kade in ons dorp de fototentoonstelling te zien over het leven van de dodelijk verongelukte Belgische piloot Jean-Noël Vandaele en alle informatie over het vliegtuig en de crash, in september 1944. Bezoekers waren van harte uitgenodigd deze interessante tentoonstelling te bezoeken. Tevens kon men het schilderij bewonderen van de heer Bram de Jong en werden er wrakstukken van het verongelukte vliegtuig getoond.
De bezoekers konden om 15.00 uur ook getuige zijn van de herdenkingsplechtigheid in het bos naast het ijsclubgebouw, in aanwezigheid van de familie van Vandaele, genodigden en belangstellenden. Er werd een herdenkingsbord en een steen onthuld en er werden bloemen gelegd. De Christelijke Muziekvereniging Soli Deo Gloria zorgde voor de muzikale omlijsting. Tot slot vloog er een formatie vliegtuigen over, de zogenaamde, fly-over/missing man formatie.
Belangstellenden waren van harte welkom om deze expositie te bezichtigen en bij de plechtigheid aanwezig te zijn.
Na baggerwerkzaamheden in het Kortelandse Bos werden door Jaap van Renswoude en Arjan Wemmers verschillende restanten van het toestel van Jean-Noël Vandaele uit de modder gehaald, mee genomen en thuis schoongemaakt.
Het Graf van F/Lt Jean Noel Vandaele bevindt zich op de Begraafplaats te Alblasserdam.
F/Lt Jean Noel Vandaele (RAFVR 117611), geboren te Menen op 25 december 1912, voerde op 28 september 1944 met zijn Typhoon MN954 PR-G van 609 Sqn een aanval uit op een konvooi binnenschepen dat aangemeerd lag aan de Lek maar werd door de Duitse Flak geraakt. Hij verliet zijn toestel nog met zijn parachute, maar overleefde zijn sprong niet, waarschijnlijk door de lage hoogte waar zijn toestel op vloog. Zijn Typhoon stortte neer aan de Kortlandse Polder en het lichaam van F/Lt Vandaele werd niet ver van zijn toestel gevonden.....
Onderste vier foto's © Hennie van der Zouw.
Met dank aan de makers van alle originele afbeeldingen.
Column 63 van uw columnist.
