Crisis gemeentebestuur Alblasserdam
12 juni 2007 - Dick Corporaal velt vernietigend oordeel
Vandaag kwam het rapport naar buiten dat voormalig burgemeester van Zwijndrecht, Dick Corporaal, in opdracht van de Commissaris van de Koningin, Jan Franssen, heeft gemaakt over de ‘Bestuurlijke en ambtelijke problematiek in de gemeente Alblasserdam.’
En daar lusten de honden geen brood van. Corporaal heeft kans gezien om in amper twee maanden tijd een organisatie bloot te leggen waar van alles aan mankeert en waarvan hij zegt: ‘Om de neerwaartse spiraal te doorbreken en nieuw elan te creëren is een aantal maatregelen nodig. Leiderschap, gezag en samenbindend vermogen zijn daarbij sleutelbegrippen. En niet te vergeten de wil en de bereidheid om te veranderen.’
De onderzoeker heeft veel stukken gelezen en meer dan 40 gesprekken gevoerd met de burgemeester, de andere collegeleden, het management team, de fractievoorzitters, de raadsgriffier, de fractievoorzitters, de ondernemingsraad en vele anderen. Bij zijn analyse stelde hij o.a. vast dat Alblasserdam door de jaren heen een gemeente was waar twee groepen mensen met zeer verschillende opvattingen en overtuigingen naast elkaar leefden: orthodox-protestanten en socialisten. Door vele jaren rekening te houden met die verschillen trachtte men te voorkomen dat zaken op de spits werden gedreven. ‘Je stelt je terughoudend op. De stijl wordt dan haast vanzelf nogal naar binnen gekeerd, secundair en conflictvermijdend. Daarmee kom je als gemeenschap ver, maar het kan betekenen dat je zwijgt, terwijl je niet moet zwijgen, maar juist primair reageren.’
‘In bestuurlijk Nederland is er veel veranderd in de stijl van besturen. Enigszins gechargeerd zou ik zeggen, dat in Alblasserdam voor 2000 sprake was van een vrij grote mate van afstandelijkheid en van een vrij grote mate van ‘rust’, die altijd gekoppeld is aan personen die een leidende rol spelen. Bij de keuze voor een nieuwe burgemeester in 1999 koos de Gemeenteraad voor een persoon die veel toegankelijker was in de contacten en die aangaf ook zelf met de inhoud aan de slag te willen gaan. De burgemeester kreeg de gelegenheid om meer het gezicht van de gemeente te zijn. Hij deed dat op zijn eigen Bourgondische manier. Daarbij ging hij echter te veel solo.” Corporaal stelt verder vast dat de burgemeester soms afspraken maakte die niet pasten in het afgesproken beleid of die gingen over andere portefeuilles. ‘De komst van de nieuwe burgemeester betekende wel een frisse wind, maar er zat teveel impulsiviteit in en hij slaagde er niet in om voldoende ambtenaren om zich heen te organiseren die hem voor struikelen konden behoeden.’ Alsof dit laatste de belangrijkste taak van ambtenaren is. Reeds eerder was door Berenschot bij de bestuurskrachtmeting 2005 een aantal kanttekeningen gemaakt over het Alblasserdamse college. ‘De collegialiteit was ver te zoeken. Er zijn uitstekende wethouders geweest, die veel hebben bereikt. In zekere zin gingen zij hun eigen gang.’ () Wethouders zaten soms diep in de organisatie. Van wethouder De Gruijter is bekend, dat hij zelf nota’s schreef of veranderde. Hij was intelligent en voor velen te snel. Daardoor dichtte hij veel gaten en zorgde hij voor kwalitatief goede stukken.() Het vertrek van wethouder De Gruijter kwam voor velen als een donderslag bij heldere hemel. Het riep dan ook vragen op, mede omdat het gevoel aanwezig was dat er meer achter stak.’
Het 20 pagina’s dikke rapport komt tot enkele conclusies waarvan wellicht de meest voor de handliggende al getrokken is door de burgemeester zelf. In overleg met de Commissaris van de Koningin heeft hij besloten onder voorwaarden bereid te zijn per 1 juli 2007 te vertrekken als dat kan bijdragen aan het oplossen van het Alblasserdam probleem. Geadviseerd wordt om een waarnemer in zijn plaats te benoemen. Daarvoor zou een gezaghebbend en ervaren bestuurder gezocht moeten worden.
De gemeentesecretaris heeft eveneens per 1 juli besloten een functie elders te aanvaarden.
In een persbericht laat het college van B&W weten dat zij unaniem de conclusies en aanbevelingen van het rapport Corporaal onderschrijven. Zoals ook de Commissaris van de Koningin heeft laten weten, te doen.
De gemeenteraad vergadert woensdag 13 juni over dit rapport.
Tekst: Ed Dekker Kleijn
13 juni 2007 - Reactie College B&W op rapport provincie
Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Alblasserdam onderschrijven unaniem de conclusies en aanbevelingen zoals vermeld in het rapport- Corporaal. Dit rapport is uitgebracht aan de commissaris van de Koningin van de provincie Zuid Holland, de heer Jan Franssen. Onderwerp van onderzoek is het bestuurlijk en ambtelijk functioneren van de gemeente. De burgemeester geeft aan na een periode van acht jaar in Alblasserdam een nieuwe uitdaging aan te willen gaan. Momenteel is hij hierover met de provincie in overleg. De algemeen directeur en gemeentesecretaris mevrouw Gerharda Tamminga heeft al eerder aangegeven weg te gaan. Zij heeft inmiddels de functie van procesmanager strategische regio-ontwikkeling bij de Drechtsteden aanvaard.
Het rapport van de provincie wordt voorts besproken in de eerstkomende vergaderingen van het college en de gemeenteraad. Het college is van mening dat de besluitvorming over de aanbevelingen niet te lang op zich moet laten wachten.
14 juni 2007 - Tijdens een persconferentie op het gemeentehuis hebben de vijf fractievoorzitters van de gemeente Alblasserdam op 13 juni een korte verklaring afgegeven:
De PvdA geeft bij monde van fractievoorzitter Rinus van Lavieren aan dat het rapport duidelijk aangeeft waar de problemen in de organisatie liggen. Met één aanbeveling uit het rapport heeft de fractie echter moeite en dat is waar wethouder Ad Cardon in het geding is. In het rapport wordt aanbevolen dat deze wethouder zijn portefeuille Personeel &Organisatie beter kan inleveren. “Als in het rapport wordt gesteld dat het een breed probleem is en dat er geen personen zijn aan te wijzen die hiervoor verantwoordelijk zijn, komt deze aanbeveling ons wat vreemd over”, zo luidde de verklaring. ”Het kan en mag niet zo zijn dat een wethouder die slechts één jaar in functie is, en die zich heeft ingezet om de problemen wel zichtbaar te maken en daarbij ook naar oplossingen heeft gezocht, de dupe wordt van iets wat al jaren speelt. Onze wens is om in overleg met de nieuwe algemeen directeur en nieuwe burgemeester hierin tot een oplossing te komen.” Wethouder Cardon was overigens op het moment van de presentatie van het rapport aan de pers op dinsdag 12 juni met vakantie en daarom niet aanwezig.
André Ruikers, fractievoorzitter van het CDA verklaarde geschrokken te zijn van de omvang en de ernst van de problematiek binnen bestuur en organisatie. “” Een aantal personen heeft consequenties uit dit rapport getrokken en dat valt te prijzen. Maar dat is niet voldoende. Want ook collegeleden, ambtelijke top en raad zullen dit moment moeten aangrijpen om een nieuwe start te maken. Dat vraagt om een mentaliteitsverandering, een bezinning op het verleden, meer openheid en informatie naar de raad, leren van fouten en met moed en vertrouwen aan de toekomst van de gemeente Alblasserdam te gaan werken. Wat ons betreft doen we dat begin juli en er ligt dan ook een eerste plan van aanpak van het college”, aldus de heer Ruikes.
Ook de SGP-fractie verwoordt het cultuurprobleem binnen de gemeente als een problematiek die niet vanzelf oplost. Fractievoorzitter Aart Boele zegt verder dat de bestuurders die voor de ontstane situatie een eerste verantwoordelijkheid dragen, aan een kritisch zelfonderzoek moeten doen. Boele:” Daarbij gaat het om de cruciale vraag of de verantwoordelijke bestuurders een nieuwe weg kunnen en willen inslaan om en nieuwe cultuur te bewerkstelligen. Wij zijn in het licht van deze vraag ontzettend benieuwd welke consequenties de wethouders Cardon en Dekker uit de ontstane situatie trekken. Achten zij zichzelf - gelet op de dingen die over hen gerapporteerd zijn - in staat én vinden zij zichzelf de juiste personen om een nieuwe bestuurlijke cultuur vorm en inhoud te geven?” De fractie meent verder dat ook de raad toe is aan een kritische zelfreflectie: “Kunnen en zullen we weer echt duaal gaan vergaderen, niet over de band van de coalitie maar op basis van argumenten met reële kansen voor de niet-collegepartijen om invloed uit te oefenen?”, aldus oppositiepartij SGP.
De VVD-fractie onderschrijft de aanbevelingen uit het rapport-Corporaal volledig, ook de op- en aanmerkingen op het functioneren van de fracties, de raad en het presidium onderschrijven zij volledig. Fractievoorzitter Freek de Gier: “De inwoners van Alblasserdam hebben recht op een goed functionerend ambtelijk apparaat, college en raad. Om een neerwaartse spiraal te doorbreken en een nieuw elan te creëren is nodig: leiderschap, gezag, samenbindend vermogen alsmede de wil en bereidheid om te veranderen. Deze fractie gaat ook in op het ambitieniveau van Alblasserdam “die eigenlijk te groot is voor de gemeente van een dergelijke omvang. Er is niets mis met een ambitieus programma, maar in combinatie met een haperende organisatie niet de meest gelukkige. Net als de andere fracties is de VVD-fractie zeer te spreken over het rapport: we zijn tevreden met de duidelijkheid en helderheid van het onderzoek door de heer Dick Corporaal. Daarnaast prijst de VVD de zorgvuldigheid waarmee men met de problemen is omgegaan en het niet “lekken”” van informatie tijdens het gecompliceerde proces.
De heer Arjan Zwaan, fractievoorzitter van de ChristenUnie zegt dat het een hard rapport is geworden “waarin een triest beeld over bestuur en ambtelijke top geschetst wordt. In de afgelopen jaren zijn er escalaties geweest die wat betreft intensiteit en omvang - in ieder geval voor ons - verborgen zijn gebleven. Het is opvallend om te lezen hoe met name het laatste halfjaar de verhoudingen in een stroomversnelling verziekt raakten. Dit rapport, waar ook de ChristenUnie om gevraagd heeft, bleek helaas nodig om duidelijkheid te krijgen. Van groot belang is om vast te stellen dat de problematiek niet weg is met het vertrek van de burgemeester en de algemeen directeur. Er is nog een lange weg te gaan voordat de cultuur in Alblasserdam daadwerkelijk veranderd is. De aanbevelingen liegen er daarom trouwens niet om. Kortom, een hard rapport, waarbij ontkennen van de bevindingen geen zin heeft. Het is goed geweest dat de fractievoorzitters elkaar in de afgelopen periode hebben gevonden. Het is een eerste stap geweest om als totale raad de belangen van Alblasserdam centraal te stellen. Maar er is nog veel werk aan de winkel, “aldus Zwaan.
Reactie van onze verslaggever Ed Dekker Kleijn:
Hoewel de fracties er nog helemaal niet uit zijn gaven de vijf voorzitters woensdag ook een interview na lezing en bespreking van het rapport Corporaal. Ieder schermde zijn eigen wethouders min of meer af en gaf te kennen dat het voor hen (nog) geen consequenties moest hebben. Duidelijk werd wel dat er na de burgemeester en de gemeentesecretaris eigenlijk meer koppen moesten rollen, maar altijd bij de ander. Omdat ook de raad boter op z'n hoofd heeft en de ambtenaren al jaren hun eigen weg hebben gezocht is het vaststellen van de oorzaak moeilijk. Een cultuurverandering in heel de organisatie zal door een houwdegen met tact wellicht het beste uitgevoerd kunnen worden. Maar die liggen niet voor het opscheppen.
18 juni 2007: Commissaris Koningin vraagt Bert Blase klus op te knappen18 juni 2007: Commissaris Koningin vraagt Bert Blase klus op te knappen
De formateur van de huidige coalitie in Papendrecht, tevens fractievoorzitter van de PvdA in de raad, is door de Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, Jan Franssen gevraagd het bestuur in Alblasserdam op orde te brengen. Ook Dick Corporaal, die het onderzoek in het dorp heeft uitgevoerd en daarbij tot de conclusie kwam dat er zeer, zeer veel mis is in het bestuur van Alblasserdam, heeft Blase gevraagd of hij bereid is dit probleem op te lossen. Blase voert op het ogenblik gesprekken om te kunnen beoordelen of hij het vertrouwen van de betrokkenen in het damdorp krijgt. Verder is het ook van belang of de beoogd interim burgemeester, Lennie Huizer, oud-gedeputeerde, de benoeming aanvaarden zal. Bevestiging dat zij gevraagd is konden we niet verkrijgen. Wel werd gezegd dat er vermoedelijk dinsdag 19 juni een persbericht uit gaat.
Bert Blase is een hoge ambtenaar in het Dordtse maar is vooral positief opgevallen toen hij na de laatste gemeenteraadsverkiezingen op een heel verfrissende en onorthodoxe open wijze als formateur de coalitiepartijen, en dus het huidige college, van Papendrecht bij elkaar bracht. Ook nu nog functioneert hij in de Papendrechtse Raad als een katalysator die menigmaal kans ziet olie op de golven te gooien. In Dordrecht zal men een capabele man moeten verliezen, maar daar staat tegenover dat het bestuur van Alblasserdam na enige tijd weer normaal kan gaan functioneren. Wellicht dat ook de problemen in Nieuw Lekkerland kunnen worden opgelost wanneer de beide gemeenten onder leiding van de interim burgemeester van Alblasserdam intensief gaan samenwerken om draagvlak te verkrijgen voor samenvoeging in de toekomst. Iets wat zowel Franssen als Corporaal als een goede oplossing in het achterhoofd hadden.
Voor meer informatie over Bert Blase, ziewww.bertblase.nl
Tekst: Ed Dekker Kleijn
19 juni 2007: Lennie Huizer waarnemend burgemeester
Oud-gedeputeerde Lennie Huizer (61) wordt per 1 juli de nieuwe waarnemend burgemeester van de gemeente Alblasserdam. Huizer neemt de plaats in van burgemeester A. van den Bergh die zijn werkzaamheden neerlegt. Van den Bergh beraadt zich in samenspraak met de Commissaris van de Koningin van Zuid-Holland, J. Franssen, op zijn toekomstige rechtspositie.
Huizer nam vorige maand afscheid van de provincie Zuid-Holland waar ze acht jaar gedeputeerde was met onder meer financiën, personeel & organisatie en jeugdzorg in haar portefeuille. De PvdA-bestuurder was van 1980 tot 1993 wethouder in de gemeente Zoetermeer.
Huizer heeft maandag 18 juni kennisgemaakt met de wethouders en de fractievoorzitters van Alblasserdam. Zij hebben ingestemd met haar benoeming.
Op foto rechts, Lennie Huizer, met dank aan Provincie Zuid-Holland.
21 juni 2007: Blase wordt nieuwe gemeentesecretaris
Burgemeester en wethouders van Alblasserdam hebben het voornemen Bert Blase per 1 juli 2007 aan te stellen als gemeentesecretaris en algemeen directeur van Alblasserdam. Zodra de ondernemingsraad advies heeft uitgebracht over dit voornemen, zal definitieve besluitvorming plaatsvinden. In de afgelopen maanden was het college op zoek naar een nieuw hoofd van de ambtelijke organisatie nadat duidelijk was dat het vorige gemeentesecretaris de organisatie niet op orde zou krijgen.
In het rapport Corporaal is de aanbeveling opgenomen dat gezocht moet worden naar een algemeen directeur die in het bezit is van gezag en bindend vermogen. Zowel onderzoeker Corporaal als wethouder Cardon hebben in dat verband gezocht naar een oplossing in de regio. Het college is van mening dat Blase de kwaliteiten bezit die voor deze functie in Alblasserdam op dit moment noodzakelijk zijn. Tevens past zijn aanstelling goed binnen de netwerksamenwerking zoals die zich in de Drechtsteden ontwikkelt.
De nieuwe gemeente-secretaris (48) is momenteel lid van de directieraad van de gemeente Dordrecht. Hij is daar verantwoordelijk voor de sector Maatschappelijke Ontwikkeling en beschikt over ruime ervaring in het openbaar bestuur en is goed ingevoerd in vraagstukken van organisatieontwikkeling en regionale samenwerking. Voor zijn aanstelling in Dordrecht in 2002 was hij lid van het managementteam van de Unie van Waterschappen.
Blase krijgt de opdracht om te zorgen voor stabiliteit in de ambtelijke organisatie, orde op zaken te stellen en te werken aan een nieuw perspectief. Als schakel tussen het bestuur en de ambtelijke organisatie, zal hij moeten zorgen voor het verbeteren van de werkrelaties. Uit het rapport-Corporaal blijkt dat op het snijvlak van bestuur en organisatie de afgelopen jaren veel problemen zijn ontstaan. De nieuwe gemeente-secretaris zal voor zijn opdracht intensief samen moeten werken met de nieuwe waarnemend burgemeester. Tevens zal hij invulling moeten geven aan de door de gemeenteraad te formuleren bestuursopdracht over gemeentelijke samenwerking en/of herindeling.
De aanstelling is voor een periode van twee jaar. Over de nevenfunctie van Blase als raadslid in Papendrecht is afgesproken dat hij zich in de raad van Papendrecht niet zal bezighouden met besluitvorming die de relatie tussen Papendrecht en Alblasserdam aangaat.
Daar naar gevraagd vertelde Bert Blase dat hij al wat zaken met de waarnemend burgemeester Lennie Huizer heeft besproken . Hij kent haar van haar werk bij de provincie. De aanpak zal met het hele team in Alblasserdam worden doorgesproken alvorens naar buiten te treden.
Blase is enthousiast over de nieuwe uitdaging in Alblasserdam. “Ik wil met volle energie aan de opdracht werken. Alblasserdam heeft veel te bieden, het is een mooi dorp. Maar de organisatie zit in zwaar weer. Ik wil me er graag voor inzetten om in samenwerking met alle betrokkenen de ambtelijke organisatie weer op te bouwen.”
© fotografie: Joop Aret
