'De Molentochten', het (Inter)Nationale Schaatsfestijn vanuit Alblasserdam

26 januari 2014 door Hennie van der Zouw

Krijgt u ook alweer de kriebels?

Het KNMI gaf voor vannacht vorst op……..!

In Friesland kruipen de Rayonhoofden uit hun winterslaap. Overal in Nederland worden de schaatsen opgezocht, en misschien zelfs al uit het vet gehaald. We maken ons klaar voor nieuwe escapades op het ijs.

Overal ter wereld proberen schaatsers uit te zoeken hoe ze, als het moment suprême daar is, op een snelle en liefst zo goedkoop mogelijke manier, in het op dat moment tot hoofdstad van de wereld uitgeroepen Friese Leeuwarden kunnen komen.  Maar deze schaatsers kunnen nog niets regelen, geen tickets bestellen, of een ander soort reis arrangeren, want misschien gaat het wel weer veel te snel dooien…….

Op wat kleinere schaal zie je inmiddels door Alblasserdam, volwassenen met wat koortsige koppen, begerig naar het inmiddels ontstane ijs op de vaarten en sloten staren…… Kan ik er al op? Moet ik mijn schaatsen al aandoen? Hoe staat het ermee…….?

Als het maar niet gaat sneeuwen………!

Dooi, dat is het ergste wat er nu kan gebeuren!

De Molentochten! Kunnen ze al gereden worden, dat hoor je overal in het dorp, als het ijs dikker en dikker aan het worden is.

Al bijna 100 jaar zijn de Molentochten een begrip in en rondom Alblasserdam. 

Als je op internet naar ‘molentocht’ gaat zoeken kom je ook de letterlijke en eerste betekenis hiervan tegen:  Een molentocht is de hoofdtocht van een polder, waar aan het eind een gemaal ligt.

Molentocht-schaatsers vinden die betekenis prima, maar een ding klopt er toch niet volgens hen, want een molentocht voor een schaatser is een heerlijke toertocht zonder einde. Je kunt hem zo vaak schaatsen als je wil. Mits er natuurlijk ijs blijft liggen.

Dan vermeldt het nieuws: ‘De komende nachten gaat de temperatuur dalen”. Het lijkt erop dat de winter er aan zit te komen……” 

Hoe vaak er al een Molentocht gereden is kunnen we gewoon op internet vinden, maar wanneer voor het eerst schaatsers, een rondtocht door de Alblasserwaard langs de molens schaatsten is niet echt bekend.

In het oosten en noorden van het land dalen de temperaturen al snel tot ver onder het vriespunt. Helaas voor de schaatsliefhebbers wordt er ook sneeuw en ijzel opgegeven……., maar in Alblasserdam schijnt de zon nog helder en blijven de temperaturen ver boven het nulpunt.

Vanaf het begin van de vorige eeuw, om precies te zijn vanaf 1917, dus midden in de onzekere tijden van de Eerste Wereldoorlog, die net over onze grenzen nog in alle hevigheid woedde, tot enkele jaren na de Tweede Wereldoorlog, waren enkele ijsclubs uit de Alblasserwaard aangesloten bij de overkoepelende ‘IJsbond Alblasserwaard’. Deze ijsbond organiseerde in die periode rondritten over het ijs in de Alblasserwaard met een totale afstand van 55 km.

Na de Tweede Wereldoorlog gaat deze ijsbond echter steeds meer fungeren als een district van de KNSB, met als ongelukkig gevolg, dat er steeds meer inkomsten afgedragen moesten worden aan deze landelijke organisatie.

Dientengevolge konden deze inkomsten niet meer geïnvesteerd worden in materiaal en accommodaties voor de nieuw te organiseren schaatstochten. Hierdoor ontstond er een groot conflict tussen de plaatselijke ijsclubs en de 'IJsbond Alblasserwaard'.

Dit leidde zelfs in 1954 tot een afscheiding en diverse ijsclubs gingen zelfstandig verder met het organiseren van schaatsrondritten.

In Friesland sneeuwt het en heeft het op veel plaatsen geijzeld. Een slecht begin voor een mogelijke  Elfstedentocht van dit jaar. De Rayonhoofden trekken zich bezorgd en mopperend op de weergoden en het K.N.M.I., terug in hun onderkomens.  

In 1963 zocht ijsclub 'A.Y.C'. uit Alblasserdam samenwerking met ijsclubs uit de omringende gemeentes Kinderdijk, Nieuw-Lekkerland, Streefkerk, Oud-Alblas, Bleskensgraaf en Groot-Ammers, met als doel: het gezamenlijk organiseren van nieuwe schaatsmolentochten.

De aangesloten clubs moesten dan voor start- en controleposten zorgen en ontvingen daarvoor 10 cent per deelnemer.

In december van datzelfde jaar werd de eerste schaatsmolentocht volgens de nieuwe formule verreden, waaraan ongeveer zo’n 3000 schaatsliefhebbers deelnamen.

Het K.N.M.I. geeft een weeralarm af. Er komt slecht weer aan, met dalende temperaturen. Maar ook sneeuw en wederom ijzel behoren tot de mogelijkheden.

In Alblasserdam heeft het een beetje gevroren. Het ijs is nog veel te dun, maar het ziet er prachtig uit. Als het nu zo eens zou kunnen blijven….., maar dan moet het nog wel wat dikker worden.

Op 12 april 1973 werd de ‘Stichting Schaatsmolentochten Alblasserwaard’ opgericht, met als doel het bevorderen van het schaatstoerisme in de Alblasserwaard, en dat zonder enig winstbejag.

Dit doel tracht de Stichting te bereiken door in samenwerking met de aangesloten ijsclubs zo spoedig mogelijk, als het ijs tenminste dik genoeg is, betrouwbare ijswegen uit te zetten op de vaarten en sloten, en die zo goed mogelijk te onderhouden.

Steeds meer ijsclubs sloten zich bij deze Stichting aan, en de Schaatsmolentochten zijn inmiddels, door de jaren heen, uitgegroeid tot een evenement van formaat, dat nationaal en internationaal een hele goede bekendheid geniet.

Tien- tot vijftienduizend betalende deelnemers per tocht zijn dan ook geen uitzondering. Het werkelijke aantal Molentochtschaatsers in 2009 was zelfs circa 75.000.

De pioniers van de Schaatsmolentochten, hebben het schaatstoerisme in heel het land geweldig populair gemaakt en velen mogen daar de vruchten van plukken.

De Molentocht in de Alblasserwaard is o.a. verreden in de volgende jaren 1972, 1976, 1979, 1982, 1985, 1986, 1987, 1991, 1993, 1996, 1997, 2009 en 2012.

In Alblasserdam lopen steeds meer volwassen schaatsers langs de bevroren vaarten. Kan ik er al op, of is het nog niet dik genoeg.

Internet en teletekst worden nerveus afgezocht of er al tochten worden georganiseerd op goed ijs. Wanneer komt de molentocht?

Wanneer is het ijs nu eindelijk dik genoeg……., als het maar niet gaat sneeuwen!

De huidige Molentocht gaat langs 13 dorpen in de Alblasserwaard: Als u hem helemaal wilt rijden,  dan rijdt u achtereenvolgens langs Alblasserdam, Oud-Alblas, Bleskensgraaf, Molenaarsgraaf. Ottoland, Goudriaan, Giessenburg, Hoornaar, Noordeloos, Giessendam, Groot-Ammers. Streefkerk en Kinderdijk en weer even een stukje terug naar Alblasserdam.

’s Ochtends, als ik uit bed stap en uit het raam kijk is de wereld die zich voor me uitspreid een prachtige witte wereld. Maar deze winterpracht laat de droom van een heleboel schaatsliefhebbers een beetje uit elkaar spatten. Het ijs is nog niet dik genoeg om geveegd te worden, en nu ligt er allemaal sneeuw op………..!

In een radioprogramma wordt live een interview met een Rayonhoofd uitgezonden. Hij vindt het heel jammer van de sneeuw. Jammer voor de tocht, jammer voor de schaatsers. Deze sneeuw gaat vastvriezen, en mocht er dan ooit een tocht gereden kunnen worden, dan is het bar slecht ijs. Het ijs zal geveegd moeten worden, en, nog steeds live in de radio-uitzending gaat het Rayonhoofd het ijs op met een bezem, om toch te proberen om, al is het maar een klein stukje van de route, sneeuwvrij te maken.

Maar….., dan gebeurt het. Krakend ijs. Het Rayonhoofd roept nog naar de interviewer: “Kraakijs is geen breekijs!” Maar onder het luisterend oor van half Nederland, zakt het Rayonhoofd toch tot zijn middel door het ijs. Gelukkig maar tot zijn middel. Het water onder het ijs had veel dieper kunnen zijn, maar daar moet je toch niet aan denken.

Het Rayonhoofd wordt met man en macht, nog steeds live op de radio, op het droge gehesen. Al bibberend kan hij nog uitbrengen: “Gelukkig was er geen TV aanwezig…!” Niet  schaatsend Nederland zit gniffelend aan de radio gekluisterd…….

Maar wanneer zou er nu echt weer eens een Molentocht verreden kunnen worden. Zou dat dit jaar weer kunnen. Het lijkt er niet op. De winter laat wel erg lang op zich wachten……. En als het dan een beetje winter lijkt te worden, dan is het alleen in het oosten en het noorden van het land. Maar in Alblasserdam en omstreken wordt er nu wel een beetje gegniffeld, want die vieze troep die je krijgt van ijzel en sneeuw, mogen ze in het oosten en noorden wel houden. Wij hier in deze streek wachten wel tot het mooi helder vriesweer gaat worden.

Dan krijg je hier tenminste prachtig ijs op de vaarten en sloten. Prachtig ijs voor de Molentocht en de tienduizenden liefhebbers……. 

Wij wachten nog wel even, hoe moeilijk het soms ook lijkt als er ook dit jaar geen molentocht komt. Wij wachten op mooi droog en helder vriesweer.

Het kan nog komen dit jaar……..

Maar dan verschijnt op 3 februari 2014 in de kranten het volgende bericht: "Zoals het er nu naar uitziet maakt deze winter een grote kans op een tweede of derde positie in de ranglijst 'warmste winters sinds 1901'. De winter van 2013-2014 heeft tot en met gisteren een gemiddelde temperatuur in De Bilt van 5,8 graden. Daarmee staat deze winter nu op de derde plek".

"He, he, gelukkig" zegt een bewoner van de Polderstraat in Alblasserdam. "Nu kan ik mijn hart ook eens even luchten zonder het plezier voor al die schaatsliefhebbers te bederven, want nu komt er gelukkig geen Molentocht meer dit jaar, en gelukkig ook geen overlast van allemaal kris kras op verkeerde plekken geparkeerde auto's, en kris kras overal van die overstekende schaatsers, die op de dagen van de Molentocht denken dat ze alles mogen........!"

Hoofdschuddend loopt deze inwoner van de Polderstraat verder: "Gelukkig...., dit jaar geen Molentocht............, verzucht hij nog eens".

Even later draait hij zich nog om en roept met toe: "Maar ik gun het die schaatsers wel hoor, alleen ze zouden hun auto op een goede plek moeten parkeren.....!"  

Bronnen: Wikipedia, Youtube en de website Molentochten.