Wist u dat de voormalige scheepswerf Boele Bolnes Alblasserdamse wortels heeft?
Wist u dat de Grondlegger van de latere scheepswerf Boele in Bolnes in 1854, een zekere Pieter Boele uit Alblasserdam was? Hij maakte de overstap tegengesteld aan uw columnist, want misschien weet u het niet, maar uw columnist is geboren in Bolnes, en maakte de overstap naar Alblasserdam.
Boele`s Scheepswerven en Machinefabriek in Bolnes, zoals de scheepswerf officieel heette, was gevestigd in het dorp Bolnes, vlakbij Rotterdam, tussen Rotterdam en Ridderkerk, en was in zijn bloeitijd, één van de grote Nederlandse werven, met bijna 2000 werknemers rond 1970. De werf was een eigen wereldje, met een machinefabriek, een koperslagerij, een smederij, een ketelmakerij, hellingen, droogdokken, magazijnen en kantoren. Voor personenvervoer op het 800 meter lange terrein, waren een soort opstapbusjes beschikbaar, op basis van Unimogs en elektrotrucks.
Het bedrijf begon oorspronkelijk in 1853 in Slikkerveer en vestigde zich in 1896 in Bolnes, dat na 1930 de enige vestiging werd. Op 26 oktober 1963 werd het eerste dok in gebruik genomen; daarna volgden er nog drie. In 1982 kwam echter de eerste ontslaggolf, in 1987 een tweede en in 1987 ging Boele Bolnes failliet.
Hieronder gaan we eens kijken naar die Alblasserdamse scheepsbouwers van familie Boele, we beginnen vanaf ongeveer 1800 en gaan de familie volgen tot heden.
De bovengenoemde Pieter Boele, de eerste dus met die naam, groeide op in de zogenaamde Franse Tijd. De Tijd begon in 1795 met de Franse inval in ons land en de vlucht van Stadhouder Willem V naar Engeland. Patriotten, misschien zou je ze in deze tijd Republikeinen nioemen, namen de macht over en riepen op 20 januari van dat jaar de Bataafse Republiek uit. Nadat in 1798 de eerste Nederlandse grondwet tot stand kwam, vormde Napoleon de jonge Republiek in 1806 om tot het Koninkrijk Holland, waarvan zijn broer Lodewijk Napoleon koning werd. Vier jaar later werd het Koninkrijk Holland ingelijfd bij het Franse Keizerrijk. Toen Napoleon in 1813 verslagen werd bij het Duitse Leipzig, trokken de Fransen zich terug uit Nederland. De zoon van Stadhouder Willem V keerde in 1813 terug uit Engeland, en werd op 2 december 1813 Willem I, Koning van het Koninkrijk der Nederlanden.
Wist u dat in 1813 een Russisch kozakkenleger aangevoerd door generaal baron Otto Fedorovich von Rosen, Nieuweschans en Winschoten bevrijdde? Hierdoor pakten ook in de stad Groningen de Fransen hun biezen. Maar in Delfzijl duurde de strijd nog voort. In deze tijd groeide Pieter Boele dus op. Laten we deze oudste door mij gevonden Boele generatie 1 noemen.
Deze generatie start dus met bovengenoemde Pieter Boele, hij was schipper en koopman, werd gedoopt te Alblasserdam op 7 oktober 1781 en overleed ook in Alblasserdam en wel op 23 oktober 1827. Hij was een zoon van een zekere Arie Ariens Boele en Antje Jans Marcelis en was getrouwd met Plonia Schouten, geboren in 1797 en overleden in 1870. Zij was dochter van een zekere Cornelis Schouten en Maria van der Giessen. allemaal wel bekende achternamen uit deze streek.......
Foto: De Kantine van scheepswerf Boele aan de Beneden Rijweg in Bolnes.
Kinderen uit dit huwelijk waren: Arie Boele de oudste zoon, op 25 april 1817 geboren in Alblasserdam en ook overleden in Alblasserdam op 3 december 1817. Cornelis Boele, de tweede zoon, geboren in Alblasserdam op 12 juli 1818. De derde zoon was Engel Adrianus Boele, geboren in Alblasserdam op 8 oktober 1823, en nog een vierde zoon, die kreeg ook de naam Pieter Boele, hij werd scheepsbouwer en was geboren in Alblasserdam in 1827.
Wist u dat in 1827 een zevental notabele grondbezitters op de Noord-Veluwe toestemming van de regering kregen, om tussen Amersfoort en Zwolle de Zuiderzeestraatweg aan te leggen, als een tolweg, zo konden de rijkere Nederlanders via deze Zuiderzeestraatweg sneller hun weg naar Noord-Nederland vinden.
En dan gaan we door naar de tweede Generatie Boeles..
Cornelis Boele, geboren te Alblasserdam op 12 juli 1818, was dus de zoon van Pieter Boele en Plonia Schouten, hij was getrouwd te Alblasserdam op 15 oktober 1842 met Judich Neeltje Tak, deze was geboren te Alblasserdam op 12 november 1818, en zij was de dochter van Nicolaas Tuk en Maria Christina Roodnat.
Kind uit dit huwelijk was ook weer een zekere Pieter Boele, die werd geboren in 1850. Dit was dus generatie 3.
Foto: Op 14 maart 1953 liep de Prins Willem van Oranje van de helling in Bolnes.
Wist u dat in 1850 een schoolmeester met de naam Jan Schenkman uit Amsterdam, een boekje uitbracht met de lange titel: "Sint Nikolaas en zijn knecht, 16 gedichten, steeds op dezelfde melodie te zingen, met 16 bijbehorende illustraties." Hij schiep daarmee de moderne traditie van Sinterklaas en Zwarte Piet, die nu bijna door de VN de nek omgedraaid lijkt te gaan worden.
Maar laten we even terug gaan naar Generatie 2: Engel Adrianus Boele, geboren te Alblasserdam op 8 oktober 1823 en overleden te Alblasserdam op 5 december 1871, zoon van Pieter Boele en Plonia Schouten, was getrouwd te Alblasserdam op 1 juni 1851 met Ariaantje Spruit, geboren te Alblasserdam op 4 oktober 1822 en overleden te Alblasserdam op 11 juli 1879.
Kind uit dit huwelijk was ook weer een zekere Pieter Boele, geboren te Alblasserdam op 20 mei 1855.
Wist u dat in 1855 de laatste nagel van de Panamaspoorweg wordt geslagen en het spoor compleet was. De volgende dag reed de eerste trein de volledige route van oceaan naar oceaan.
En dan gaan we weer terug naar de tweede generatie: Pieter Boele, meestertimmerman, scheepsbouwer, geboren te Alblasserdam op 20 februari 1827 en overleden te Ridderkerk op 23 juli 1887, zoon van Pieter Boele en Plonia Schouten was getrouwd in Alblasserdam op 28 juli 1854 met Wijndina Zwartbol. Deze Pieter was de stichter van de scheepswerf Boele Slikkerveer. Hier hebben we dus de stichter van de Scheepswerf in Bolnes, schuin aan de overkant van de rivier, als we tenminste uit Alblasserdam kijken.
Kinderen uit dit huwelijk waren: Apolonia Boele, geboren te Ridderkerk op 13 november 1854. Maarten Pieter Boele, geboren te Ridderkerk op 12 januari 1860, Pieter Cornelis Boele, geboren te Ridderkerk op 26 februari 1862, Jannetje Boele, geboren te Ridderkerk op 9 november 1864, en Alida Johanna Boele, geboren te Ridderkerk op 19 juni 1868.
Foto: De stapelloop van het motortankschip Arabia bij Boele-Bolnes op 27 april 1949/
Wist u dat in 1868 de definitieve naamgeving in de nieuwe Haarlemmermeerpolder gereed kwam: Kruisdorp wordt Hoofddorp en Venneperdorp wordt Nieuw-Vennep.
Maar laten we verder gaan naar generatie drie van de familie Boele, en daar vinden we Pieter Boele, geboren in 1850 en overleden te Rockanje op 28 april 1931. Hij was de zoon van Cornelis Boele en Judich Neeltje Tak, 1e keer getrouwd te Ridderkerk op 1 juli 1897 met Margje Zijthof, geboren te Ridderkerk in 1863 en dochter van Jan ten Zijthof en Christina Stevendina Scholten. Voor de 2e keer getrouwd met Elisabeth Pas.
Wist u dat in 1863 in Geneve het Rode Kruis werd opgericht? Ja, dat wist u toch wel, of niet?
Na dit gemeld te hebben stappen we weer even terug naar generatie 3, en daar vinden we Pieter Boele, scheepsbouwmeester, geboren te Alblasserdam op 20 mei 1855, zoon van Engel Adrianus Boele en Ariaantje Spruit, getrouwd te Alblasserdam op 1 juni 1881 met Marrigje Baan, geboren te Bleskensgraaf in 1860, dochter van Bastiaan Baan en Gerrigje van Vliet.
Kinderen uit dit huwelijk zijn Engel Adrianus Boele, geboren te Alblasserdam op 4 februari 1882 en overleden Alblasserdam op 19 maart 1882. Ariaantje Boele, geboren te Alblasserdam op 12 maart 1883. Gerrigje Boele, geboren te Alblasserdam op 25 april 1884. En Apollonia Aaltje Maria Boele, geboren te Alblasserdam op 21 november 1886.
Foto: De Hollands Dreef. (Nummer 1000 van Boele)
Wist u dat in 1886 de Friesche IJsbond werd opgericht om het Friese ijswegennet te onderhouden, vernielingen door stoomboten in de kanalen en sloten en stromingen door zeesluizen tegen te gaan?
Via deze Friese mededeling komen we terug bij generatie drie en hier vinden we Maarten Pieter Boele, scheepsbouwer, geboren te Ridderkerk op 12 januari 1860 en overleden te Ridderkerk in 1931, zoon van Pieter Boele en Wijndina Zwartbol, getrouwd te Ridderkerk op 22 november 1883 met Annigje Plonia den Ouden, geboren te Ridderkerk op 6 januari 1860, dochter van Jan den Ouden en Pietertje Pot. Samen met zijn broer Pieter Cornelis nam hij de leiding van scheepswerf Boele Slikkerveer over. In 1896 begonnen de broers een reparatiewerf in Bolnes.
Kinderen uit dit huwelijk waren: Wendina Pietje Boele, geboren te Ridderkerk op 7 oktober 1884. Jan Pieter Boele, geboren te Ridderkerk op 3 december 1885. Pieternel Wijndina Boele, geboren te Ridderkerk op 8 augustus 1887, Pieter Boele, geboren te Ridderkerk op 24 oktober 1888, en Apollonia Boele, geboren te Ridderkerk op 29 februari 1892.
En hier weer een wist u dat. In 1892, daags voor zijn huwelijk met Mary van Teck bezweek de Britse prins Albert Victor aan longontsteking. Hij was tweede in lijn van de troonopvolging na zijn vader.
En na deze trieste gebeurtenis komen we nog even terug bij generatie 3. Dit brengt ons natuurlijk weer bij een Pieter Cornelis Boele, scheepsbouwer, geboren te Ridderkerk op 26 februari 1862 en overleden te Ridderkerk op 16 januari 1926, zoon van Pieter Boele en Wijndina Zwartbol, getrouwd te Krimpen aan den IJssel op 12 september 1889 met Geertruida Anna van der Giessen, geboren te Krimpen aan den IJssel in 1868 en overleden te Wassenaar op 6 juni 1929, dochter van Cornelis van der Giessen en Petronella Maria Otto. Samen met zijn broer Maarten Pieter nam hij de leiding van scheepswerf Boele Slikkerveer over. In 1896 begonnen deze broers dus een reparatiewerf in Bolnes.
Foto: Muziekcorps Excelsior van Boele bolnes.
Kinderen uit dit huwelijk waren: Wendina Boele, geboren te Ridderkerk op 16 juni 1891, Petronella Maria Boele, geboren te Ridderkerk op 14 maart 1893, Cornelia Boele, geboren te Ridderkerk op 25 november 1894, Pieter Boele, geboren te Ridderkerk op 31 juli 1896.
Maar, wist u ook dat in 1896 de zogenaamde Chodynkatragedie in Moskou plaats vond? Hierbij kwamen 1389 mensen om. Wat dit voor tragedie was, mag u zelf opzoeken. Want wij gaan nog een keer terug naar generatie 3 van de familie Boele.
En hier vinden we: Jannetje Boele, geboren te Ridderkerk op 9 november 1864, dochter van Pieter Boele en Wijndina Zwartbol, getrouwd te Ridderkerk 10 september 1885 met Arie Nijs den Ouden, scheepsbouwer, directeur eigenaar van werf Pot te Slikkerveer, geboren te Ridderkerk op 14 oktober 1861, zoon van Jan den Ouden en Pietje Pot.
Kinderen uit dit huwelijk waren: Pietje Wijndina den Ouden, geboren te Ridderkerk op 22 juni 1886, gehuwd te Ridderkerk op 29 april 1909 met Hendrik Adolph Burgerhout, geboren te Ridderkerk in 1887, zoon van Hendrik Adolph Burgerhout en Maria Wilhelmina Molenaar.
Hier is er weer een, wist u dat in 1887 ook Emile Berliner het octrooi aangevraagd had voor de grammofoonplaat? Ik niet, ik heb altijd gedacht dat de grammofoonplaat door Edison was uitgevonden…….
Maar dat brengt ons weer bij generatie drie en nu bij Alida Johanna Boele, geboren te Ridderkerk in 1868, dochter van Pieter Boele en Wijndina Zwartbol, getrouwd te Ridderkerk op 12 september 1889 met Jan van der Giessen, geboren te Krimpen aan den IJssel in 1860, zoon van Cornelis van der Giessen en Petronella Mario Otto.
Foto: De Pieter Boele in 1893 gebouwd bij Boele in slikkerveer..
Kinderen uit dit huwelijk waren: Pieter Cornelis van der Giessen, geboren te Krimpen aan den IJssel in 1892, getrouwd te Alblasserdam op 25 augustus 1915 met Marianne Sara Amalia Haastert, geboren te Alblasserdam op 11 oktober 1891, dochter van Adolph Friedrich Wilhelm Richard Haastert en Martha Haastert. Petronella Maria van der Giessen, geboren te Krimpen aan den IJssel in 1893, getrouwd te Ridderkerk op 12 april 1917 met Herman Fokker, geboren te Batavia (Oost-Indië) in 1885, zoon van Anthonij Herman Gerard Fokker en Susanne Alida der Kinderen.
Maar natuurlijk wist u wel dat in 1885 ook het Vrijheidsbeeld in New York aankwam.
We stappen nu over naar Generatie 4. Daar vinden we Pieternel Wijndina Boele, geboren te Ridderkerk op 8 augustus 1887, dochter van Maarten Pieter Boele en Aagje Plonia den Ouden, getrouwd te Ridderkerk op 21 mei 1908 met Johannes Adrianus van der Schuit, geboren te Ridderkerk in 1889, zoon van Abraham van der Schuit en Johanna Kerkhoven.
Foto: Plaquette met de Hollands Dreef, nummer 1000 van de Scheepswerf Boele.
En natuurlijk wist u ook wel dat in 1889 het Braziliaanse Keizerrijk ten val werd gebracht door een militaire staatsgreep, en dat het land toen een Republiek werd. Via deze staatsgreep komen we weer terug bij generatie 4, en dat is weer een Pieter Boele, geboren te Ridderkerk op 31 juli 1891, zoon van Maarten Pieter Boele en Aagje Plonia den Ouden.
Niet vergeten mogen we de volgende wist u dat: In 1891 volgt de oprichting van de Philips gloeilampen fabriek.
Waarna we weer teruggaan naar generatie 4. Daar vinden we Apollonia Boele, geboren te Ridderkerk in 1892, dochter van Maarten Pieter Boele en Aagje Plonia den Ouden, getrouwd te Ridderkerk op 22 juni 1912 met Pieter Adrianus Bos, geboren te Gorinchem in 1886, zoon van Pieter Adrianus Bos en Albertine Maria Verburgh.
Wist u dat in 1886 na een lange strijd de leider der Apachen Indianen met de naam Geronimo zich eindelijk over gaf aan het Amerikaanse Leger?
Inmiddels zijn we na deze indianenoorlog wel terug bij generatie 4 en vinden een Wendina Boele, geboren te Ridderkerk op 16 juni 1891, dochter van Pieter Cornelis Boele en Geertruida Anna van der Giessen, getrouwd te Ridderkerk op 28 januari 1915 met Otto Post van der Burg, geboren te Rotterdam 1886, zoon van Hendrik Post van der Burg en Hermina Jacoba Roosendaal.
Helemaal vergeten vanwege de eerste wereldoorlog is ondertussen wel het volgende wist u datje: In 1915 werd ook de vijfentwintigste Wereldtentoonstelling in San Francisco gehouden.
En we gaan weer terug naar generatie 4 van de familie Boele en vinden: Petronella Maria Boele, geboren te Ridderkerk op 14 maart 1893, dochter van Pieter Cornelis Boele en Geertruida Anna van der Giessen.
Het jaar 1893 was in een ander opzicht een fantastisch jaar: Het eerste nummer van de krant de Telegraaf verscheen, Jaap Eden werd de eerste Wereldkampioen Schaatsen en het handelsmerk Coca Cola werd geregistreerd.
Maar laten we door gaan met generatie 4: Cornelia Boele, geboren te Ridderkerk op 25 november 1894, dochter van Pieter Cornelis Boele en Geertruida Anna van der Giessen, getrouwd te Ridderkerk op 4 mei 1916 met Willem Marten Westerman, geboren te Kisaran in 1914, zoon van Willem Westerman en Anna Josephina Frederika Herberich.
Wist u dat op 14 februari van 1914 in Southampton de RMS Britannic in de vaart werd genomen, dit zusterschip van de Titanic was nog iets groter dan zijn onfortuinlijke zuster……
Inmiddels zijn kijken we verder in generatie 4: Pieter Boele, weer eentje, geboren te Ridderkerk op 31 juli 1896, zoon van Pieter Cornelis Boele en Geertruida Anna van der Giessen.
Foto: Tewaterlating van een gedeelte van een pijler voor de van Brienenoordbrug bij Boele-Bolnes
Zo, nu hebben we een groot gedeelte van deze stamboom gehad, laten we nu maar overstappen naar enkele hoogtepunten uit de geschiedenis van de werf Boele: In 1854 werd de werf Boele Slikkerveer dus gestart door Pieter Boele. Maar in 1887 overleed Pieter Boele en het bedrijf in Slikkerveer werd voortgezet door zijn beide zoons Maarten Pieter en Pieter Cornelis. In 1896 besloten deze broers om in Bolnes een reparatiewerf te gaan starten. Om het risico te spreiden, deden ze dit samen met de directeur-eigenaar van Gebroeders Pot te Bolnes, dit was hun zwager Arie Nijs den Ouden. De naam van de nieuwe werf werd fa. Boele en Pot.
In 1916 trok Arie Nijs den Ouden zich terug als firmant. De broers Boele achtten het daarom raadzaam om de nieuwe werf in Bolnes en de oude werf in Slikkerveer onder één noemer te brengen: Boele's Scheepswerven en Machinefabriek N.V.
In 1919 werd de werf helaas getroffen door een grote brand, de houten helling ging in vlammen op. Oorzaak van deze brand was een gloeiend hete bout die in krullen en houtafval was gevallen.
In 1962 werd een op de werf in Bolnes plaquette onthuld ter gelegenheid van het bouwen van het 1000ste nieuwbouwschip "Hollands Dreef" bij Boele Bolnes.
In 1979 werd het 125 jarig bestaan gevierd van de scheepswerf en machinefabriek Boele Bolnes. De heer B.L. de Weerdt (personeelslid met de meeste dienstjaren) bood namens het personeel een glaspaneel aan. Het verbeeldt het klipperfregatschip de Willemina, het eerste nieuwbouwschip van de werf uit 1857.
En nu nog even terug naar dat stichtingsjaar van Boele Bolnes: 1857, want toen werd ook, en wel op 18 mei van dat jaar de Diergaarde Blijdorp in Rotterdam geopend, (wist u dat?) en als de werknemers van Boele het dus even helemaal zat waren, konden ze een kijkje in de Dierentuin gaan nemen……… Eh, ik weet niet hoe duur de kaartjes voor de Dierentuin in die tijd waren, maar ik denk niet dat de gewone arbeider daar genoeg voor verdiende....., of toch wel?
Hartelijk dank aan de originele makers van de video en de afbeeldingen.
Bron: www.scheepsbouw-alblasserdam.nl, www.rotterdam010.nl en het verdere internet.
Foto's bewerkt met Fotosketcher.
Column nummer 29 van uw columnist.