Alblasserdam en de langste dag van het jaar

20 juni 2017 door Hennie van der Zouw

Alblasserdam kent een heleboel zogenaamde ‘early risers’. Sta maar eens op als de haan kraait, en ga naar buiten voor de zonsopgang. U zult het zien, u bent niet de enige die buiten loopt, of fietst of iets anders doet.

Houdt u van buitenleven in het mooie Alblasserdam, dan kunt u rond deze tijd uw hart ophalen. De tijd dat het buiten licht is is de langste van het jaar, en wilt u uitermate lang van uw buitenleven genieten, dan moet u op de 21ste van deze maand dus bij het eerste lichtstraaltje opstaan, en buiten blijven tot het laatste lichtstraaltje weer verdwenen is. U kunt die dag uitermate lang van het buitenleven genieten, want het is dan de langste dag van het jaar.

De langste dag, wat betekent dat nog meer dan dat het op die dag de langste tijd van het jaar licht is? 21 juni is de 172ste dag van het jaar (de 173ste dag in een schrikkeljaar) volgens de Gregoriaanse kalender. Hierna volgen er nog 193 dagen tot aan het einde van het jaar.

Het is de langste dag van het jaar op het noordelijk halfrond, dus ook hier in Alblasserdam, en de kortste dag op het zuidelijk halfrond. 21 juni is niet noodzakelijkerwijs ook de dag met de vroegste zonsopkomst of laatste zonsondergang, maar het verschil tussen beide momenten is op 21 juni het grootst.

De langste dag (ook: zomerpunt) valt op het noordelijk halfrond en dus ook in Alblasserdam elk jaar rond 21 juni, maar niet steeds precies op deze datum. In 2005 bijvoorbeeld was het inderdaad op 21 juni, maar meestal is het een of twee dagen eerder en een enkele keer zelfs op 22 juni. Met langste dag wordt niet de lengte van het etmaal bedoeld (want die blijft natuurlijk 24 uur), maar de tijd tussen zonsopgang en zonsondergang.

Dat de tijd ertussen het langst is, wil ook niet zeggen dat op die dag de vroegste zonsopkomst en de laatste zonsondergang plaatsvinden, want deze vallen niet samen. Dit wordt veroorzaakt doordat de baan van de aarde om de zon geen perfecte cirkel is, maar een ellips vormt (met het aphelium in juli). In 2005 kwam de zon het vroegst op op 17 juni en ging het laatst onder op de 25e van die zelfde maand. Er zitten acht dagen tussen deze twee momenten. In het midden van die periode is het verschil tussen zonsopkomst en zonsondergang het grootst.

De langste dag is ongeveer de dag waarop de zonnewende (zomerwende) plaatsvindt. Dit zomerpunt is het noordelijkste punt van de schijnbare zonnebaan (ecliptica). Deze gebeurtenis luidt het begin van de astronomische zomer in.

De kortste dag valt in de dagen rond 22 december. Op het zuidelijk halfrond van de aarde is dit alles omgekeerd en begint rond 21 juni de winter. 21 juni en Alblasserdam, dat heeft een mooie connectie, en niet een, maar heel veel. Want heeft uw moeder in Alblasserdam toen u klein was, u wel eens voorgelezen uit een Nijntje boekje? Of uw grootmoeder? Wel, het eerste Nijntje-boekje is op 21 juni 1955 uitgekomen. Niet in Alblasserdam, maar van dat moment kon het wel gekocht worden in Alblasserdam.

En toen u wat groter werd, heeft u toen de Dik Trom boeken zelf gelezen? Of werden ze u nog voorgelezen? Welnu, op 21 juni 1973 werd in Hoofddorp een bronzen beeld van Dik Trom onthuld. De boeken waren toen natuurlijk al lang te koop in de boekwinkels in Alblasserdam.

De langste dag kan ook veel ellende brengen, want in 1990 horen we en zagen we op radie en TV over een vreselijke aardbeving in Iran: 35.000 mensen laten het leven bij deze aardbeving met een kracht van 7,7 op de schaal van Richter. De beving trof onder meer de gebieden Gilan en Zanjan. Een half miljoen mensen raakt dakloos en er villen meer dan 100.000 gewonden. Dit bericht kwam wel even binnen in Alblasserdam, zoals we nu soms zeggen, en we waanden ons gelukkig dat we hier niet in een zogenaamd aardbevings gevoelig gebied woonden.

Tegenwoodrig hoor je iedere dag over Moslimterroristen, maar op de langste dag van 2004 werd Nederland, en dus ook Alblasserdam vor het eerst in de Nederlandse geschiedenis opgeschrikt door een veroordeling van moslimextremisten voor terreur. Het Haagse hof heeft toen 2 mannen veroordeeld tot 4 en 6 jaar gevangenisstraf voor betrokkenheid bij een voorgenomen aanslag op de Amerikaanse ambassade te Parijs. Eerder waren ze vrijgesproken door de rechtbank, omdat het bewijs steunde op informatie van de AIVD……

En op de langste dag van 2004 kwam de belg Marc Dutroux ook weer de huiskamers van Alblasserdam binnen, want op die dag hoort hij door de belgische Officier van Justitie Bourlet levenslang tegen zich eisen, en ter beschikking stelling van de regering voor een periode van tien jaar voor psychiatrische behandeling. Dutroux' vrouw Michelle Martin hoort die dag een eis van 30-35 jaar, en Michel Lelièvre 30 jaar. Op 22 juni, een dag na de langste dag zouden jury en beroepsrechters de strafmaten bepalen, kwam er een soort einde aan de ellende die we allemaal rondom Dutroux en zijn misdaden hoorden, en die ook in Alblasserdam uitvoerig besproken en becommentariseerd werden..

Op de langste dag van 2004 gebeurde er in Saoedi-Arabië iets wat we hoogstwaarschijnlijk in Alblasserdam bijna allemaal gemist hebben: De voormalige Saoedische politieagent Saleh Mohammed al-Oufi werd die dag de opvolger van de geliquideerde al Qaida leider Abdulaziz al-Muqrin, zo werd gemeld door de Arabische krant Al-Asharq al-Awsat. Al-Oufi stond in die tijd vierde op de lijst van gezochte criminelen in Saoedi-Arabië.

Allerlei gebeurtenissen op de langste dag.
We vragen ons wel af, of deze onderstaande gebeurtenissen expres op de langste dag gebeurden, of toevallig...... En zult u zich afvrage, wat hadden ze met Alblasserdam te maken?
In 533 - Vandaalse Oorlog: Keizer Justinianus I stuurt een Byzantijns expeditieleger onder bevel van Belisarius naar Noord-Afrika. Maar toen dit gebeurde bestond Alblasserdam nog niet.
In 1700 - Paus Innocentius XII benoemt drie nieuwe kardinalen. Had volgens mij niets met Alblasserdam te maken.
In 1813 - Slag bij Vitória in Spanje. Arthur Wellesley overwint het Franse leger in Spanje. Hierdoor kon Arthur Wellesley de slag bij Waterloo tegen Napoleon uitvechten, en wat dat met Alblasserdam te maken had, hebben we in een vorig verhaal al eens uitgeplozen.
In 1846 - Kroning van Paus Pius IX in Rome. Had volgens mij ook niets met Alblasserdam te maken.
In 1908 - In Londen demonstreren duizenden vrouwen voor vrouwenkiesrecht. Dit sloeg wel over naar Nederland, en had dus wel degelijk ook invloed op de positie van de Alblasserdamse vrouwen.
In 1919 - In Scapa Flow wordt de Hochseeflotte tot zinken gebracht. Hierbij vallen de laatste slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. Dit had zijdelings wel met Alblasserdam en werkverschaffing te maken, want de scheeps sloperijen in Hendrik-Ido-Ambacht kregen nu nooit meer de kans om zo'n duits oorlogschip te slopen, en dat had weer met werkgelegenheid te maken, en....., zouden er niet een groot aantal alblasserdammers op die sloperijen hun geld hebben kunnen verdienen......?
In 1926 - Paus Pius XI benoemt twee nieuwe kardinalen. Heeft niets met Alblasserdam te maken volgens mij.
In 1963 - Kardinaal Giovanni Battista Montini wordt gekozen tot Paus Paulus VI. Tja, die had met zijn encyclieken wel het een en ander met Alblasserdam te maken maar dat heb ik nog niet uitgezocht.
In 1966 - Oprichting van drie Rooms-katholieke kerkprovincies in Oceanië: Suva in Fiji, Cookeilanden, Kiribati en Samoa, Papeete in Frans-Polynesië, en Nouméa in Nieuw-Caledonië, Vanuatu en Wallis en Futuna. Ik zou niet weten wat dat met Alblasserdam te maken heeft.
In 1976 - De communistische partij van Enrico Berlinguer wint de verkiezingen in Italië. Heeft ook niets met Alblasserdam te maken.
In 1979 - Sony lanceert de eerste Walkman, en die zag je na verloop van tijd ook in Alblasserdam.
In 1999 - Twee gratis kranten, Metro en Sp!ts, verschijnen voor het eerst in Nederland, en vinden vanzelf hun weg naar Alblasserdam.

Sport gebeurtenissen op de langste dag
Over de sportieve gebeurtenissen hieronder die plaats vonden op de langste dag kan je wel opmerken dat die expres gepland waren op de langste dag, maar met welk doel? Langer licht, kan een belangrijke invloed geweest zijn.
In 1960 - De West-Duitse atleet Armin Hary brengt het wereldrecord op de 100 m op 10,0 sec. Jammer voor die Alblasserdamse hardlopers, want die moeten nu ook steeds harder gaan lopen......
In 1964 - Spanje wint het EK voetbal door in de finale titelverdediger Sovjet-Unie met 2-1 te verslaan. Over dit toernooi werd heel weinig gepubliceerd in de Nederlandse media, dus kwam zo ook niet in Alblasserdam.
In 1970 - Brazilië wint de wereldtitel door Italië in de finale van het WK voetbal met 4-1 te verslaan. Hiernaar keken natuurlijk de echte voetbalmannen uit Alblasserdam, als ze tenminste in die tijd al TV hadden.
In 1976 - Zwemmer Brian Goodell verbetert in Long Beach het wereldrecord op de 1500 meter vrije slag tot 15.06,66. Het oude record (15.10,89) stond sinds 27 februari 1976 op naam van Stephen Holland. Tja, Holland, maar dat is geen Haoolander, dus zeker geen Alblasserdammer.
In 1978 - Het Nederlands voetbalelftal zet Italië met 2-1 opzij in de halve finaleronde van het WK voetbal 1978 in Argentinië. De doelpunten komen op naam van Ernie Brandts (twee, inclusief een eigen doelpunt) en Arie Haan (afstandsschot). Oranje plaatst zich voor de finale tegen gastland Argentinië. Half Alblasserdam zat bij deze wedstrijd op het puntje van zijn stoel naar de TV te kijken.
In 1982 - Tijdens het WK-duel tussen Frankrijk en Koeweit betreedt sjeik Fahid Al-Ahmad Al-Sabah het veld uit protest tegen het toekennen van het vierde Franse doelpunt. Scheidsrechter Miroslav Stupar uit de Sovjet-Unie geeft gehoor aan het verzoek en keurt het doelpunt af. Frankrijk wint het duel uiteindelijk met 4-1. Zat u in Alblasserdam voor de TV toen ook met stomheid geslagen.......

In 1983 - Zwemmer Michael Gross uit West-Duitsland brengt in Hannover het wereldrecord op de 200 meter vrije slag op 1.48,28. Heeft niets met Alblasserdam te maken.
In 1988 - Het Nederlands elftal verslaat West-Duitsland in de halve finale van het EK voetbal in Hamburg met 2-1. Driekwart van Alblasserdam zat bij deze wedstrijd voor de TV. Alleen uw columnist niet, maar dat is een heel ander verhaal.
In 2003 - De hockeysters van Hockeyclub 's-Hertogenbosch winnen de zesde landstitel op rij in de Nederlandse hoofdklasse door Laren met 3-2 te verslaan in het tweede duel uit de finale van de play-offs. Okay, maar nu hebben ze al meer dan 12 titels. heeft niet met Alblasserdam te maken.
In 2006 - Servië en Montenegro verliest bij het WK voetbal de allerlaatste wedstrijd als duostaat met 3-2 van Ivoorkust. Fijn, interesseerde ons in Alblasserdam geen zier.
In 2008 - Het Nederlands elftal wordt verslagen door Rusland in de kwartfinale van het EK voetbal 2008 met 3-1 in het Zwitserse Bazel. Een grote groep Alblasserdammers was tijdens dit EK in Zwitserland, en had een prima tijd, maar na deze wedstrijd was dat afgelopen.

Wetenschap en technologie op de langste dag
In 1948 - Introductie van de lp in New York. Hoeveel LP's zou de jeugd van Alblasserdam in de vorige eeuw gekocht hebben?
In 1952 - In het Mathematisch Centrum Amsterdam wordt de ARRA I, de eerste in Nederland gebouwde computer in gebruik genomen. Cillicon Valley in Nederland, maar helaas niet in Alblasserdam, zou wel leuk zijn geweest voor de werkgelegenheid......
In 2004 - Verenigde Staten - Rond 15:30 GMT vertrekt de eerste particuliere ruimtevlucht ooit. Het ruimtevaartuig, de SpaceShipOne wordt door Mike Melvill bestuurd, en stijgt op tot 100 km hoogte waarna het terugkeert op aarde. Tot dan toe was ruimtereizen voorbehouden aan diverse overheden. Heeft niets met Alblasserdam te maken.
In 2005 - Lancering van de Cosmos 1, het eerste ruimteschip aangedreven door een zonnezeil. Heeft ook niets met Alblasserdam te maken.

Geboren op de langste dag:
In 1905 - Jacques Goddet, Frans journalist en directeur van de Ronde van Frankrijk (overleden 2000) Deze man zagen we in Alblasserdam vaak bij de Tour de France uitzendingen
In 1905 - Jean-Paul Sartre, Frans filosoof en schrijver (overleden 1980) Boeken van deze auteur moest je ook in Alblasserdam verplicht lezen tijdens je opleiding
In 1921 - Jane Russell, Amerikaans actrice (overleden 2011) Volgens mij heeft er nooit een film met haar in de hoofdrol in de Wipmolen of in Landvast gedraaid.
In 1935 - Françoise Sagan, Frans schrijfster (overleden 2004). Ook van haar moest de Alblasserdamse jeugd op het voortgezet onderwijs boeken lezen.
In 1941 - Carol van Herwijnen, Nederlands acteur (overleden 2008). Kwam via allerlei TV series de Alblasserdamse huiskamers binnen.
In 1941 - Hein Verbruggen, Nederlands sportbestuurder. Ook in Alblasserdam verbaasden we ons over zijn manier van besturen.
In 1944 - Ray Davies, Brits zanger en gitarist, samen met broer Dave de voorlieden van The Kinks. Hun platen hebben ook Alblasserdam bereikt.
In 1947 - Lex van Delden, Nederlands acteur en zanger (overleden 2010) Ook deze acteur kwam via veel tv-series de Alblasserdamse huiskamers binnen.
In 1952 - Alicia de Bielefeld, buitenechtelijke dochter van Prins Bernhard. Daar verbaasden we ons in Alblasserdam zeer over toen we dat hoorden.
In 1955 - Michel Platini, Frans voetballer. Is nooit in Alblasserdam geweest. Gemiste kans voor hem.
In 1956 - Ina Steenbruggen, Nederlands schaatsster zagen we ook in Alblasserdam op de TV tijdens haar wedstrijden.
In 1980 - Gerard de Rooy, Nederlands ondernemer en rallycoureur. Tijdens de Rally van Dakar waren we ook in Alblasserdam natuurlijk trots op zijn prestaties.
In 1982 - Danny Buijs, Nederlands voetballer . In Dordrecht geboren voetballer, speelde ook op Alblasserdamse velden..

Overleden op de Langste dag:
In 1799 - Albert Meulemans (48), Zuid-Nederlands verzetsstrijder. Tja...., heeft niets voor Alblasserdam betekend.
In 1940 - Hendrik Marsman (40), Nederlands dichter. Alblasserdamse jeugd las zijn gedichten op het Voortgezet onderwijs.
In 1970 - Soekarno (69), eerste president van Indonesië. Is hij wel eens bij de molens van Kinderdijk geweest.....?
In 1980 - Bert Kaempfert (56), Duits componist, arrangeur en orkestleider, ook in Alblasserdam beluisterde men zijn platen.
In 1981 - Johan Fabricius (81), Nederlands schrijver. Ook in Alblasserdam kennen we zijn meesterwerken: De Scheepsjongens van de Bontekoe, en het Meisje met de Blauwe Hoed. U heeft deze zeker ook via de TV-uitzendingen gezien. Coen flink las prachtig de Scheepsjongens voor, en Willeke Alberti en Andre van Duin schitterden in het Meisje met de Blauwwe Hoed.
In 1989 - Simon van Collem (70), Nederlands journalist en omroepmedewerker. Ja, dat kale hooft kwam ook via de TV Alblasserdam binnen.
In 2003 - Piet Dankert (69), Europees politicus (PvdA). Is vast wel eens bij de molens van Kinderdijk geweest.
In 2011 - Paul Goeken (48), Nederlands auteur, schreef ook onder het pseudoniem Suzanne Vermeer. Wist u dat in Alblasserdam, dat Suzanne een man was?
In 2011 - Mary Michon (71), Nederlands programmamaakster, schrijfster en actrice. Bekend in Alblasserdam van radio en TV.

Weerextremen in Nederland en dus ook in Alblasserdam
Dagrecords op de langste dag.
Als ik dit lijstje zo bekijk, dan geloof ik dat we dit jaar zeker een of misschien nog wel meerdere recordas zullen breken

In 1907 - Hoogste uurgemiddelde windsnelheid 10,8 m/s
In 1936 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 25,4 °C
In 1941 - Langste zonneschijnduur 15,1 uur
In 1958 - Langste neerslagduur 9,1 uur
In 1958 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 14,2 mm
In 1959 - Laagste etmaalgemiddelde relatieve vochtigheid 49 %
In 1964 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur 9,5 °C
In 1987 - Laagste minimumtemperatuur 4,6 °C
In 1936 - Hoogste maximumtemperatuur 31,6 °C

Breaking news:
Om vijf uur op de langste dag van dit jaar: 21 juni 2017, meldt het Algemeen Dagblad: "Heet, heter, heetst: langste én warmste dag van het jaar. Op de langste dag van het jaar is het ook het warmst. Dat betekent niet alleen lekker veel zonuren, maar ook een lange lome zomeravond voor de boeg. En geluksvogels op de Waddeneilanden: jullie genieten nog het langst van heel nederland van het daglicht.

Heeft u ook nog leuke meldingen over de langste dag, laat het me dan weten. Misschien kan ik ze gebruiken.

Dat de langste dag ook een hele slechte dag kan zijn, kunt u op onderstaande timelapsevideo van Eindhoven op 21 juni vorig jaar zien. De langste dag van het jaar -21 juni- was dit jaar heel grijs en zwaarbewolkt. Toch blijft een timelapse van de zonsondergang vanaf het hoogste punt in Eindhoven -woontoren de Admirant- spectaculair.